WA308�7 II5947 NAUKA O LUDACH616 I

600

jednak takich skutków błogosławionych jak właśnie Nil. Lecz drugiego takiego hydrauliczno mechanicznego urządzenia nie ma na całej kuli ziemskiej. Pod drobnowidzem przedstawia się muł Nilu w postaci jednolitych ziarek wielkości ¹iso~~¹fioo ^mm- średnicy, grających naj-piękuiejszemi barwami w promieniu przeświecającym narządu polaryzacyjnego ^ł). Jako ostatnią z rzek bocznych zabiera Nil, jak wiadomo, Atbarę, skręca się potem S owato i przebiega 14 stopni szerokości, ulegając wiatrom z pustyni, liżącym chciwie jego powierzchnię. Na całej tej przestrzeni niema ani jednej bocznej rzeczki, któraby grubym swoim żwirem drobniuchny miał jego mąciła i psuła. Od Ar-suan począwszy czyli ostatniej katarakty aż do Kairu spadek wynosi 11 stóp, od Kairu ku ujściu tylko 4 stopy na 100,000, nawet od drugiej katarakty aż do Arsuanu zmniejszył się już spadek na 9 cali na angiel. milę, tak że już i na tej przestrzeni mało grubego piasku i żwiru naprzód się posuwa ²). Od tej małej przędkośei wody zaś zależy ³), że już tylko najdrobniejsze w wodzie zawieszone cząsteczki dalej się unoszą i posuwają. Musimy jednak o tern pamiętać, że, gdyby prąd wody zmniejszył się na 0,5 stopy na sekundę, nawet najdrobniejsze cząsteczki na dno opaść by musiały; gdyby więc Nil miał kiedykolwiek tak dalece w biegu zwolnień, toby Egyptu niższego nie de-sięgnął więcej czekuladowo-brunatny, lecz przezroczysty jak strumyk górski. Taki zaś stan rzeki nauka może z góry odgadnąć. Ze zmniejszeniem się spadku na ostatniej przestrzeni musi również i chyżość wody się zmniejszyć. Gdyby więc koryto Nilu w miejscu katarakt nie składało się z twardego syenitu lecz z miękkiego piaskowca, toby Nil już od dawna był ono pogłębił i spadek swój aż do najniższej granicy zmniejszył. Twardość skał na przestrzeni katarakt opóźniła ten niepomyślny stan rzeczy. Powyżej Phileh widać też rzeczywiście ślady wysokości koryta Nilu na 28 — 38 stóp (, ^eefy po uad obecnym poziomem jego, a pod panowaniem króla Amanemha III⁴) z XII dynasty i płynęła rzeka w korycie niezaprzeczenie o 25* wyższem od obeene-

>) Oscar Fraas, Aus dem Orient, str. 210.

³) Leonh. Horn er, 1. c. str. 117.

³) Średnia chyżość Nitu. która wprawdzie na mniejazą uwagę zasługuje, aniżeli najwyższa, wynosi pół niemieckiej mili na godzinę. Sir John Herschel* Physical Geography § 196.

⁴| Według Brugsch’a (Histoire d’Egypte, str. 289) rządził on od 2653— 2611 prz. Chr.

http://rcin.org.pl