WA308�7 II5947 NAUKA O LUDACH102 I

poskarżyć na mała ilość wymiarów. Z dotychczasowych wyników możemy jednak z pewnością wyprowadzić to twierdzenie, że różnice w stosunku wielkości ludzkich członków są bardzo znaczne nietylko pomiędzy szczepami jednego plemienia, ale i pomiędzy jednostkami jednego i tego samego szczepu, a nawet ludu, oraz że i sposób życm na wzrost członków wpłynąć może; zkąd wynika, że i różnice w budowie członków jako ruchome uważane być muszą.

5. Skóra i włosy człowieka.

Starożytnym geografom się zdawało, że ciemne zabarwienie skóry zwiększa się w miarę zbliżenia do równika i że nawet z barwy skóry człowieka da się wywnioskować szerokość geograficzna jego zamieszkania ty. Na tśj przestrzeni, na jakiej ziemia wówczas była znaną, nie sprzeciwiało się rzeczywiście doświadczenie owemu zdaniu. Na północy mieszkały ludy jasnowłose, na południu Europy i północy Afryki zaś ludy ciemnićj zabarwione, a nad górnym Nilem i w Tn-dyjach Murzyni. Lepszego poglądu na rzecz nabrano dopiero wtedy, gdy Hiszpanie w Ameryce na wszystkich równoleżnikach ludy ciemno zabarwione spotykali, to ciemniejsze, to jaśniejsze, stosownie do miejscowości, lecz bez względu na szerokość geograficzną. U Abipończy-ków nad rzeką Paraguay, mianowicie u ich kobiet, cera była tak jasna, że po europejsku ubrane łatwo za Europejki uchodzić mogły, gdy tymczasem Puelchowie i Aukasy, mieszkający o 10 stopni dalej od równika, cerę o wiele śniadszą posiadali ty. Niemniej i to spostrzeżenie było ważnćm, że wysoko na północy właśnie starego świata, za jasnowłosemi ludami mieszkają śniade Lapończyki, Wogule, Ostjaki i inni.

Badanie drobnowidzowe nauczyło nas dotąd, że skóra ludzka składa się z dwóch warstw, z których wierzchnia nazywa się naskórkiem, dolna zaś miazdrą. Naskórek składa się również z dwóch blaszek, wierzchnićj, przezroczystej, rogowej (strat, corneum), i głęb-

') Pliniusz, Vi, 32.

²) D o b ri zh o ff er, Geschiclite der Abiponer. Wicn 1783 T. 2. sir. 18.

http://rcin.org.pl