36
psach, koniach i t. d. nie widać jednak zęby podlegały głupocie, gdyż nie mają rozumu.
Zdaje się, ze z pomiędzy chorób umysłowych człowiekowi właściwych, najpowszechniejszą bywa religijna mełancholija u ludów ciepłych i gorących klimatów; niedołężność zdaje się być właściwą najwilgotniejszym i najzimniejszym klimatom. W ogólności największa bywa liczba cierpiących pomięszanie zmysłów między czamo-włosemi, brunatnej cery osobami, jak to uważali Haslam, Esąuirol i inni lekarze; panującym w nich charakterem jest raczej złośliwość, rozpacz jak inne skłonności, a wiek męski okazuje się bardziej wystawiony na nie niż starość lub dzieciństwo. Bez wątpienia więcej jest głupoty pomiędzy kobietami, ale też łatwiej je z nićj można uleczyć niz mężczyzn; wszelako kobiety bardzićj jak mężczyźni udzielają dzieciom skłonność do głupoty.
Jeżeli w swym biegu życia dojrzały człowiek, staje się, iż tak powiem, doskonalszy, rozsądniejszy, więcej we wszystkićm mający doświadczenia, a nareszcie zdolniejszy do roztropnego urządzania swych czynności i rozumowań po trzydziestym piątym roku swego wieku, który jest najwyższym szczeblem jego fizycznćj i mo-ralnćj siły, tedy mniej spodziewać się można śmiałych czynów, wielkićj odwagi i wygórowania namiętności po tćj epoce. W rzeczy samej ponieważ do wykonania najśmielszych przedsięwzięć więcćj potrzeba zapału, więcćj uniesienia niż rozwagi, przeto ogień młodości jest do tego właściwszy, niż wiek dojrzały i zastanawiająca się głowa. Wreszcie dobro rozdiny, powab fizycznych roskoszy, które przytłumiają uczucie sławy, wszystko to nastręcza już potćrn większe upodobanie w bezpiecznćm, spokojnćm życiu aniżeli w uroczym ale niebezpiecznym blasku wielkich czynów. Zabójstwa także, i inne zbrodnie są daleko pospolitsze, równie jak szaleństwo i pomięszanie zmysłów, w porze od dwudziestu do czterdziestu lat, aniżeli w dalszym biegu życia.
Bez wątpienia, więcćj się zdarza występków, morderstw i zapamiętałych napadów, tudzież gwałtownych czynów, między mężczyznami niż pomiędzy kobićtarai; ale pomięszania zmysłów gęściejsze bywają między płcią żeńską. Siła nerwowa, zupełna i dzielna u większej części mężczyzn, okazuje się tćm sarnćm mniej