0353

adm. Unrugiem. Wobec tego, że nikt z oficerów naszych nie chciał rozmawiać z oficerami niemieckimi po niemiecku, może również z uwagi na zbyt słabą znajomość języka, zostałem wyznaczony przez kmdr Frankowskiego jako tłumacz w rozmowach na Helu.

Rozmowy, dotyczące sytuacji na półwyspie, rozbrojenia się oddziałów, spraw porządkowych, ewakuacji i innych spraw, trwały kilka godzin. Do dziś pamiętam pytanie: „Prosimy nam pokazać stanowiska ciężkiej artylerii nadbrzeżnej — kaliber 280 mm”. Moja odpowiedź: „Takiej artylerii nie posiadamy”. Oburzony oficer niemiecki oświadcza, że on nam te stanowiska pokaże — są to dane wywiadu niemieckiego, potwierdzone zdjęciami lotniczymi. Odpowiadam: „Proszę bardzo”.

Z mapą w ręku prowadzi grupę oficerów niemieckich, której towarzyszy kmdr Frankowski i kmdr Steyer oraz ja jako tłumacz, w kierunku polany pod lasem od strony pełnego morza, mniej więcej pół kilometra od cypla. Na polanie znajdowało się nierówno rozstawionych sześć dość pokaźnych rozmiarów kop siana. Oficer ten podchodzi do jednej takiej kopy i kopiąc nogą, wściekły i zażenowany powiedział: „Zum Deiwel” (do diabła).

Z wypowiedzi oficerów niemieckich wynikało, że ich wywiad wprowadził dowództwo niemieckie w błąd, Hel bowiem był atakowany przez okręty niemieckie bardzo ostrożnie i z dużych odległości, bojąc się tej właśnie baterii, przed którą mieli jakoby duży respekt. Z innej rozmowy dowiedziałem się, że dowództwo niemieckie planowało na dzień 2 października generalne natarcie na półwysep Hel łącznie z desantem morskim. Oświadczyli mi również, że dobrze się stało, iż dowództwo obrony Helu zdecydowało się na kapitulację, gdyż na pewno polałoby się jeszcze dużo krwi zarówno z jednej, jak i z drugiej strony.

Otrzymawszy od kmdr por. Schomburga legitymację, upoważniającą mnie do swobodnego poruszania się samochodem po półwyspie, wizytowałem poszczególne miejscowości na półwyspie, m.in. po to, by zostawić u księży pieniądze z przeznaczeniem na opiekę nad grobami poległych żołnierzy i marynarzy. Pamiętam w czasie pobytu w Jastarni w dniu 3 października jeden z żołnierzy niemieckich nawiązał ze mną rozmowę m. in. oświadczając butnie, że „Wir bleiben hier nun schon 1000 Jahre”¹. Odpowiedziałem: „In zwei, hóchstens drei Jahren sind wir hier wieder zuriick” ². Zdobył się jeszcze na jakiś epitet, ale ja nie wdając się w dalszą rozmowę, obrzuciwszy go pełnym wzgardy wzrokiem, odjechałem na Hel.

W dniu 2 października w godzinach popołudniowych cała załoga obrońców Helu została drogą morską wywieziona w kierunku Gdyni i Pucka. Zaczęła się dla nich, jak się okazało, wieloletnia niewola.

W dniu 3 października w późnych godzinach popołudniowych kontr-

307

1

„Zostaniemy tutaj już tysiąc lat”.

2

• „Po dwóch, najwyżej trzech latach będziemy tu znów z powrotem”.