0468

Stalingrad 443

Jednocześnie podciął lekko skrzydła Berii: w kwietniu* podporządkował kontrwywiad wojskowy z jego osławionym Wydziałem Specjalnym bezpośrednio sobie jako ludowemu komisarzowi obrony. Przemianował go na Smiersz (co stanowiło skrót od „Śmierć szpiegom”, który sam wymyślił), lecz pozostawił na jego czele Abakumowa. Ten zdolny, lecz występny trzydziestopięcioletni czekista współpracował ściśle z Berią, ale obecnie Stalin, najwyższy zwierzchnik, wziął go pod swoją kuratelę.

Historyczne triumfy Stalina były jednak zawsze doprawione goryczą z powodu osobistych rozczarowań.⁸ Niedługo po Stalingradzie Stalin otrzymał dwie niepokojące wiadomości: list informujący o skandalicznym trybie życia Wasilija oraz o uwiedzeniu ukochanej Świetlany, i niemiecką propozycję wymiany jego przebywającego w niewoli syna Jakowa.

Szesnastego kwietnia 1943 roku Stalin ponownie podzielił ogromne NKWD na dwa odrębne resorty - NKGB, na którego czele stanął Mierkułow, i NKWD podlegający Berii. Beria zachował jednak zwierzchność nad oboma „organami”.