3klszesz006

ROZDZIAŁ

ŻLIWOŚĆ ESTETYCZNA LUDU

751

albo do lasu, i tam zaprawiają się w początkach gry; najtrudniej idzie im nastrajanie skrzypiec i z tym uciekają się do pomocy doświad-czeńszych; sama gra, dobrze zawczasu wyuczona, udaje się łatwiej.

Szczególnie ważne jest dla nas w tym świadectwie stwierdzenie masowego oddawania się muzyce przez wyrostków; znajduje ono potwierdzenie w danych, pochodzących z innych krajów słowiańskich. Niekiedy odnośne informacje są do tego stopnia jaskrawe, że sprawiają wprost wrażenie przesady. Tak na przykład według jednego z autorów, opisujących Dalmację, każdy chłopiec, napotykany przez podróżującego po tym kraju, miewa fujarkę za pasem; a jeśli jej za pasem nie ma, to tylko dlatego, że właśnie na niej gra. Zgadza się z tym L. Kuba, co w r. 1899, pisząc o ludowej muzyce w Dalmacji, twierdzi, że tam każdemu dziecku, zaledwie stanęło na nogach, wygląda z ust lub zza pasa piszczałka. Tu również można by przytoczyć dawniejsze dane F. Kuhaća z r. 1877. Twierdzi on mianowicie, iż fujarki (wzgl. flety) są niezmiernie rozpowszechnione u południowych Słowian, i to do tego stopnia, iż „nie ma wsi od Bałkanu do Adriatyku i do Karpat, gdziebyś ich ze setki nie znalazł. Gra na fujarkach jest to umiejętność tak u ludu rozpowszechniona, że dziwi go, kiedy słyszy lub widzi, jak jakowyś pan czy też człowiek obcy jej nie posiada. Nawet i małe ⁴ dziewczętą umieją na fujarkach wygrywać, chociaż zdaniem ludu dziewczynom i kobietom to nie przystoi. Każdy chłopiec tak przy wyka

*    do tej gry od lat najmłodszych, że gdy zostanie pasterzem, nie potrzebuje do tego przedmiotu nauczyciela. Dzień w dzień grając, uczy się przebierać palcami, póki nie nabędzie wprawy w odmienianiu na coraz nowy sposób tej samej melodii i w upiększaniu jej trelami oraz innymi ozdobnikami. Jako młodzieniec umie leżeć na jakiej łące i, cały zatopiony w myślach, priżeljkivati’ na swej fujarce oraz układać pieśni dla swej ukochanej*. — Zupełnie podobnie mówi też Kuhać

0    gęślach (§ 839): „W Serbii, Śremie (Syrmii), Bośni i Hercegowinie spotkasz gęśle niemal w każdym domu; stary i młody, mężczyzna

1    kobieta, a nawet dzieci na nich grywają... Lud do tego stopnia przypuszcza umiejętność gry na gęślach u każdego, że gdy ma gościa u siebie, tedy pogawędziwszy z nim i przyjąwszy go poczęstunkiem podaje mu, choćby był człowiekiem nieznajomym, gęśle do rąk, pro-

*    sząc, by co zaśpiewał pod ich akompaniament". Aby dzieci mogły się od małego zaprawiać w grze na gęślach, sporządza się im odpowiednie gęśliki zwane guslice albo gingara (§838). — Kuhać, wyliczając strony, gdzie gra na gęślach ma być tak popularną, niesłusznie pominął, czy może raczej zapomniał wymienić Czarnogórze; oto bowiem co pisze o tym kraju Rowiński: „gęśle stanowią nieodzowny sprzęt w każdym... domu, imało kto nie umie choć cokolwiek grać na nich,

¹ Kuhac tłumaczy ten wyraz na język niemiecki jako 'sehnsuchtig musizieren, fantasieren’-

*>

L