42

EU U? ^)^łf\ J\ D D S? ^    & Limit wydruku: O

- iLibrary Keader

Strona 42/228

| Organizacja bezpieczeństwa I porządku publicznego od powstaną państwa do utraty nwpodległoio w 1795 roku

1.5. Instytucje policyjne w czasie insurekcji kościuszkowskiej

Pbdczas insurekcji kościuszkaw-skicj w 1794 roku nastąpiły poważne zmiany w całym dotychczasowym systemie prawnym państwa polskiego. Władze powstańcze zaczęły tworzyć nowe instytucje ustrojowe, w tym również organy administracji spraw wewnętrznych i policji. Stworzono własny wyspecjalizowany aparat ścigania i śledztwa.

Po w yzwoleniu Warszawy 19 kwietnia 1791 roku powstała Rada Zastępcza Tymczasowa, która początkowo pełniła funkcję władzy powstańczej w stolicy. Tadeusz Kośc iuszko ostatecznie zgodził się na przekształcenie jej w samodzielny organ władzy administracyjnej i rządowej, jako pewne zastępstwo władzy Naczelnika na terenie województwa mazowieckiego. W jej skład wchodził min. Wydział Policyjny kierowany przez prezydenta miasta Warszawy, Ignacego Zakrzewskiego.

Do Rady należały następujące zadania:

O nadzór nad działalnością służb porządkowych. O kontrola szpitali, więzień i stanu dróg,

O ochrona przeciwpożarowa.

Bardzo szybko udało się zorganizować aparat wykonawczy Rady w postaci Dyrekcji Wykonawczej, w której znalazło pracę wielu urzędników byłej Komisji Policji Obojga Narodów. W dziedzinie prowadzenia śledztwa utworzono Deputację Inda-gacyjną, której głównym celem stała się realizacja postępowania przygotowawczego. Z kolei Skład do Rewizji Papierów zajmował się badaniem zdobytych dokumentów urzędowych. Deputacja Dozorcza nad Więźniami nadzorowała więzienia, a Dcpu-tacja do Rewizji Poczty prowadziła cenzurę korespondencji.

Podobnie na terenie Litwy w wyniku zrywu powstańczego utworzono lokalne władze iosurekcyjne - Radę Narodową Prowincjonalną, która przekształciła się w Radę Zastępczą Tymczasową Wileńską. Organami wykonawczymi tej Rady były deputa-<je. Jedną z nich była Deputacja Bezpieczeństwa Publicznego. Odgrywała ona rolę organu śledczego ścigającego osoby podejrzane o działalność antypolską i skierowaną przeciwko władzom powstańczym.

Korzystając z dotychczasowych doświadczeń, władze powstańcze zaczęły tworzyć lokalne insurekcyjne komisje porządkowe. Pierwsza powstała w Krakowie 25 marca 1794 roku. W skład ich wchodzili przedstawiciele szlachty, mieszczan i duchowieństwa. W działalności komisji porządkowych przyjęto zasadę specjalizacji. 'Itoorzono kilkuosobowe zespoły komisarzy, które realizowały sprawy najistotniejsze dla władz powstarkzych. Później wprowadzono podział na sekcje: potrzeb wojskowych, bezpieczeństwa publicznego, skarbu i żywności. Sekcja bezpieczeństwa publicznego

F* Ite!ix iLibrary Reader

Historia Policji w Polsc...