g0 bmp

.*■ -_Jt

_E. Andrzejewska-Golec, L. Świątek_

2. Gatunek : Trichomanas tenax (Muller) Dobell - Rzęsistek policzkowy

Występowanie. Kosmopolityczny gatunek, którego siedliskiem jest jama ustna człowieka.

Budowa. Występuje tylko w postaci trofozoitu (ryc. 6.2) zmiennego kształtu o wymiarach 5-15 pm x 3-10 pm. Jądro położone jest na biegunie przednim. Ze skupienia kinetosomów wychodzą 4 wici wolne i piąta tworząca błonę falującą, wzmocniona u podstawy kostą. Aksostyl wystaje poza pellikulę w postaci kolca. Posiada półksiężycowate ciało parabazalne.

Zarażenie. Postacią inwazyjną jest trofozoit. Uważa się, że występują tylko zarażenia bezpośrednie.

Chorobotwórczość. Może wywoływać rzęsistkowcę jamy ustnej.

Wykrywanie. Materiał badany: zeskrobmy błony śluzowej policzka, dziąseł, przestrzeni między-zębowych.

Stosuje się: 1. preparaty bezpośrednie oceniane w mikroskopie fazowo-kontrastowym, 2. preparaty utrwalone alkoholem metylowym i barwione barwnikiem Giemsy, 3. hodowle na specjalnych sztucznych podłożach.

Zapobieganie i zwalczanie. Utrzymywanie higieny jamy ustnej.

3. Gatunek: Trichomonas hominis (Davaine) Leuckart - Rzęsistek jelitowy

Występowanie. Gatunek kosmopolityczny. Jego siedliskiem jest jelito grube człowieka i zwierząt (kot). W Polsce prewalencja wynosi ok. 1,5%. Częściej występuje w krajach o cieplejszym klimacie.

Budowa. Występuje tylko w postaci trofozoitu (ryc. 6.1) o zmiennym kształcie i wielkości (długość 5-50 (im). Jądro znajduje się przy przednim biegunie. Ze skupienia kinetosomów wychodzą wici wolne i jedna tworząca błonę falującą, wzmocnioną kostą. Aksostyl tylko nieznacznie wystaje poza pellikulę. W odróżnieniu od rzęsistków pochwowego i policzkowego posiada otwór gębowy - cyto-stom i liczne wodniaki pokarmowe.

Zarażenie. Postacią inwazyjną jest trofozoit, który dostaje się do żywiciela per os wraz z pokarmem lub wodą.

Chorobotwórczość. Może wywoływać rzęsistkowicę przewodu pokarmowego lub występować bez objawów.

Wykrywanie. Materiał: kał.

Stosuje się: l. preparaty bezpośrednie ocenianie w mikroskopie fazowo-kontrastowym, 2. utrwalone płynem Schaudinna i barwione metodą Heidenhaina.

Zwalczanie. Nie zostało do tej pory opracowane.

3. Rząd: Diplomonadida

Należą tu wiciowce posiadające niektóre organelle podwójne, jak jądra, ciała pośrodkowe i usztywniające oraz dwa komplety 3-4 wici. Niektóre gatunki z tego rzędu są organizmami wolno żyjącymi, inne - pasożytami.

Gatunek: Giardia (czytaj: żardia) lamblia Stlles

syn. Lamblia intestinąlis (Lambl) Blanchard - Lamblia jelitowa

Lamblia jelitowa została wykryta w kale człowieka w 1859 roku przez polskiego uczonego czeskiego pochodzenia Wilhelma Lambla (Cerkomonas intestinąlis Lambl - ogoniastek jelitowy).

Występowanie. Kosmopolityczny pasożyt (częstszy jednak w tropiku niż klimacie umiarkowanym), występujący w jelicie cienkim (dwunastnica) człowieka i niektórych zwierząt (bydło, pies, kot). Najczęściej zarażają się dzieci (25-30%). W środowiskach dziecięcych (domy dziecka, żłobki, internaty, oddziały pediatryczne itp.) występują epidemie giardiozy. U dorosłych pasożyta spotyka się rzadziej (10%).