klsti412

441

ROZDZIAŁ 16. ODZIEŻ

a poezęści i zachodniej, gdzie jednak zdaje się mieszać z krojem przy-ramkowym gładkim, jako nowszym. Ale nawet i w takich okolicach Polski, gdzie dziś panują przyramki gładkie, dowiadujemy się od starców, że dawniejsze męskie i kobiece koszule „miały około kołnierza pełno zmarszczek". Zmarszczki te — przynajmniej w niektórych okolicach — powstają przez zbieranie fałd na nitkę dokoła otworu; poczem przyszywa się do nich kołnierz.

Skąd wyszedł tego rodzaju krój, to znaczy krój przyramkowy marszczony? — Odpowiadając na to pytanie, etnografja zdaje się nam dawać wskazówki z pozoru bardzo zajmujące i niepozbawione szerszego znaczenia.

459. Zanim jednak do nich przejdziemy, musimy się pierwej zapoznać z jeszcze jednym, ostatnim tu dla nas rodzajem kroju koszul. Będzie nim krój bezprzyramkowy marszczony (fig. 401—403). Jest on do tego stopnia charakterystyczny dla znacznej części Słowian, że M. Tilke nie zawahał się nazwać go wprost słowiańskim.

Spotykamy go dość pospolicie w krajach karpackich u koszul kobiecych, a mianowicie: na Słowaczyźnie (obok kroju przyramkowego marszczonego)', dawniej — na Morawach, dziś jeszcze — u polskich górali w Beskidach; poza tern — na

Małorusi (fig. 402,403,2;    404, Koszula kobieca ze wsi Mała Lehota, pow. teków-

obok kroju przyramko-    ski. Ćesky Lid, t. 6, r. 1897, str. 27, fig. 2.

wego, a gdzie niegdzie

i kroju poncho), na Wielkorusi (fig. 403, 1; jak wyżej), u niektórych ludów fińskich (tu — jako wyraźną pożyczkę od Wielkorusów), w nieznacznej odmianie — w północnej Bułgarji (gdzie niegdzie obok kroju poncho, używanego jeszcze dziś przez starsze kobiety i panującego, o ile wiadomo, w Bułgarji środkowej oraz południowej), wreszcie — na północnych krawędziach Serbochorwacji. Głównem, jak na dziś,

¹ Na Słowaczyźnie, we wsi Dolnej Porubie w okolicy Trenczyna, krój przyramkowy jest według D. Stranskiej starszy, a bezprzyramkowy (który tam dostał się zapewne doliną Wagu z Karpat) — młodszy.