klsti422

451

ROZDZIAŁ ł6. ODZIEŻ

się z nim dzięki barbarzyńcom z północy, rząd wydawał zakazy noszenia go pod znaeznemi karami w rodzaju konfiskaty majątku i t. p. (porówn. § 405). Że to była część odzieży obca starożytnej Europie południowej i zachodniej (północno-zachodniej), za tem świadczą oprócz wspomnianych tylko co wiadomości także znaleziska przedhistoryczne a m. i. i słynne znaleziska jutlandzkie z okresu bronzu, o których już parokrotnie mieliśmy sposobność wspominać. Sądząc według tych znalezisk, mężczyźni jutlandzcy nosili niegdyś tylko rodzaj obszernej zapaski, czy też, jeśli kto woli, niezeszytej spódnicy, otaczającej biodra. Nogi ich były zresztą obnażone, albo okryte oddziel-nemi nogawicami niezeszytemi.

407. Ukrainiec według ryciny z, r. 1785. \ D. Zcleniu, 1. e., str. 201, fig. 136).

Najdawniejszą wzmiankę o spodniach w Europie znajdujemy u Herodota. Dotyczy ona Medów, Persów i Scytów, Potwierdza ją co do Scytów także Hippokrates (ok. 300 r. przed Clu\). Jakoż na wizerunkach Scytów widzimy długie, mn. w. przylegające do ciała spodnie. Wszystko więc zdaje się wskazywać, że Europa i tę część stroju otrzymała ze wschodu. Zapewne od ludów wschodnich dotarła ona do Celtów, Germanów i innych barbarzyńców, a od nich do Rzymian i ludów, zamieszkujących Europę południową oraz południowo-zachodnią.

Kiedy i gdzie zapoznali się z nią Słowianie, nie wiemy. Mają oni dwie stare i rodzime nazwy dla spodni. Ale jedna z tych nazw (noga wice) mogła się pierwotnie stosować do samych tylko „futerałów". Druga (gacie) — dziś często używana w znaczeniu spodni noszonych pod zwierzchnią odzieżą — znaczy tyle tylko co „osłona"; mimo to dostarcza nam ona dość zajmującej wskazówki co do wyglądu dawnych spodni, noszonych przez Słowian, nie nadaje się jednak do szczegółowego omówienia na tem miejscu. Ograniczmy się więc tylko do zaznaczenia, że, sądząc według niej, dawne spodnio słowiańskie, jakie nazwę gaci nosiły, posiadałyby pierwotnie (co najmniej u przodków Słowian południowych i wschodnich) kształt mniej lub więcej podobny do wyobrażonego na fig. 407. Były one najprawdopodobniej płócienne, ściągane na oczkur, lub w inny sposób paskiem do ciała przytwierdzane, a stara nazwa tego oezkura, czy paska, przetrwała do dzisiaj (Wielkorus, gaćnik, zaeh.-małorus. h&ćnyk, czes. hacnik, serboehorw. gat-njik). Nazwa gacie jest odwieczna; od Słowian zapożyczyli ją Węgrzy, Ostjacy, Zyrjanie, Finowie-Suomi, Estończycy i t. d.; u Estończyków służy do określenia spodni bufiastych; włościanie węgierscy stosują ją do obszernych spodni płóciennych. .

29*