klsti400

429

ROZDZIAŁ 16. ODZIEŻ

sze ukazanie się podobnego kroju daje się historycznie odnieść do Mongołów.

448.    W wyżej rozwiniętych typach sukman zjawia się szew na ramionach. Powstaje on zwykle w celu lepszego dopasowania sukmany do linji ramion, ale niekiedy zdradzać się też zdaje domieszkę innego typu kroju; w te szczegóły nie możemy już tu wchodzić. Zwrócimy jednak jeszcze uwagę na charakterystyczny krój wielu kobiecych sukman bałkańskich, powtarzający się również w tamtejszych sukmanach męskich oraz w naszych sukmanach krakowskich i innych małopolskich a także i ruskich. Polega on na dość znacznem zwężeniu tylnego płatu sukna ku dołowi (fig. 393). I ten rodzaj kroju ma najściślejsze odpowiedniki śród odzieży azjatyckiej, a przedewszyst-kiem dokładnie odpowiada mu krój pewnej odzieży osmańskiej.

389. Sukmana kobieca. Trebinje, Hercegowina. Wg M. Tilkego, 1, e., tabl. 32.

Na jakich drogach powstać mogły te liczne i głębokie związki dotychczas omówionej odzieży słowiańskiej z azjatycką? Niewątpliwie na drodze pożyczek idących od ludu do ludu. Przyczem główny prąd tych pożyczek szedł — gdy chodzi o odzież, rozwiniętą z poncho — ze wschodu na zachód. Niektóre z tych pożyczek są względnie późne i najpewniej zostały wzięte przez Słowian od ludów turecko-mongolskich. Inne (np. zapożyczenie potrzeb, t. j. szamerowania) są najprawdopodobniej dużo wcześniejsze, ale i one mogły przyjść do nas od tychże ludów.

Natomiast gdy chodzi o tak pierwotny krój, rozwinięty z poncho, jak wyobrażony na schematach 385, 4, 6 i 8, to mógł się on dostać do Słowian już w tych czasach, kiedy jeszcze z Turko-mongo-łami nie sąsiadowali; mogli się z nim Słowianie zapoznać bardzo dawno. Jesteśmy tu narazie skazani na same tylko domysły.

449.    Słownik niewiele nam pod tym względem daje wskazówek. Coprawda Słowianie południowi mają liczne nazwy dla zwierzchniej wełnianej odzieży, zapożyczone z tureckiego; nie brak ich i u Słowian wschodnich oraz zachodnich. Jednak te nazwy posiadają przeważnie zasięgi lokalne. Z ogólno-słowiańskich, albo przynajmniej bardzo rozpowszechnionych, niewątpliwą pożyczką turecką jest np. kaftan (posiadający zresztą w językach słowiańskich bardzo różne znaczenie). Ale to pożyczka późna. Poważnie podejrzewać można o tureckie pochodzenie wyraz sukman, sukmana. Wiemy bowiem, że bardzo