klsti553

583

ROZDZIAŁ 18. SPRZĘTY

gach są używane na znacznej przestrzeni Słowiańszczyzny bałkańskiej tylko do zbiorowych uczt, jakie mają miejsce podczas wesel i tym podobnych uroczystości. Ich południowo-słowiańskie nazwy wskazują z jednej strony na wpływy kościelne, z drugiej — na wpływy z północy i północnego zachodu. Tu i owdzie jednak sprzęty te noszą nazwy rodzime (stoi, sto).

wa jako stół. Małopolska. Rys. T. Seweryn.

Żywą analogję dla ostatnio wspomnianych stosunków spotykamy i u części Słowian północnych. Tak naprzykład w Małopolsce i na północno-zachodniej Małorusi czworokątny wysoki stół jest używany tylko do uczt zbiorowych podczas uroczystości, a gdzie niegdzie (naprzykład we wsi Sujkowej, pow. Nisko) nosi nawet bardzo charakterystyczną nazwę stołu weselnego. Niekiedy brak go u mniej zamożnych zupełnie. Są zresztą i całe wsie, których mieszkańcy twierdzą, że stołów dawniej wcale nie używali. Natomiast pospolicie spożywa się pokarm przy niskiej ławie; na niej stoją miski i leży chlob, a dokoła siedzą gospodarze i dzieci na małych i niskich stołeczkach, czy pniakach (fig. 491). W Karpatach ruskich, jak opowiadają starzy górale bojkowscy a także na Rusi lubelskiej etc., jadano nawet przy małym stołku w rodzaju kwadratowego taburetu.

Kształty wysokich czworokątnych stołów, spotykane u Słowian, nieraz zupełnie wyraźnie wskazują na icli pochodzenie nowsze i zachodnie. Jednak zdarzają się i formy bardzo prymitywne, złożone z desek wspartych na wbitych w ziemię rozsochatych drągach. Zasługuje na szczególną uwagę, że u niektórych, sąsiadujących ze Słowianami od wschodu, ludów ugrofińskich mniej lub więcej podobne arcyprymitywne stoły nietylko widywać można w mieszkaniach, lecz często odgrywają one dużą rolę w obrzędach, dokonywanych pod gołem niebem, służąc za ołtarz przy składaniu ofiar. Co jest zaś ważne, podobne czworokątne platformy na czterech palikach, czy nóżkach, są znane i używane jako stoły także w innych krajach północnej Eurazji, naprzykład u Gilaków nad Amurem. Być więc może, znaczne części północnej Eurazji od bardzo dawna je posiadały.

Zwyczajem, obserwowanym na rozległych obszarach północnej Słowiańszczyzny, na stole stale leży chleb. Dlatego to zapewne, czy