Przechwytywanie w trybie pełnoekranowym 03 022215

SP Kultura języka polskiego. Teoria. Zagadnienia leksykalne - Andrzej Markowski - iLibrary Reader
El u? 9*, 9* Ol	□	ęP P3 Limit wydruku: 0	Strona 19/293	S O 0

A. MufcMOU. K*ttur* fraŁi fvhtictv Traria. Zdfninlaała    War^aero 20)5

ISBN *.*-01 I4S» ». O by WN PWN X0S

SA/S-a". a jako poprawne (w tym wypadku częściej używa się określenia: dopuszczalne) na poziomie normy potocznej lub środowiskowej'⁴ (tak jak w przykładach przytoczonych powyżej).

W skład umiejętności obejmowanych terminem kultura języka wchodzi także sprawność językowa nadawcy tekstu. Polega ona na doborze takich środków językowych, które pozwolą najlepiej dotrzeć do odbiorcy, spowodować jego właściwą (to znaczy taką. o jaką chodziło autorowi tekstu) reakcję i wywołać u niego pozytywną ocenę mówiącego (piszącego). Tekst sprawny językowo to taki, w którym autor przekazuje to, co chce przekazać (informacje, przeżycia, emocje itp.) w sposób najodpowiedniejszy w danej sy tuacji komunikatywnej. Sprawność językowa to umiejętność wyboru spośród różnorodnych stylistycznie środków', co zakłada, rzecz prosta, znajomość wielu odmian i stylów Sprawdzianem sprawności językowej nadawcy tekstu jest stopień poprawności stylistycznej tegoż tekstu. W tym wypadku należy zresztą raczej mówić o właściwości bądź niewłaściwości użycia określonych elementów' językowych, a nie o ich poprawności lub niepoprawności.

Doświadczenia z dwudziestego wieku związane z manipulacją językową, stosowaną na niespotykaną uprzednio skalę³⁶, nakazują włączyć w obręb kultury języka także etykę słowa, a ściślej rzecz ujmując - etykę językowego porozumiewania się. Jest to cecha kontaktu językowego w każdym konkretnym akcie mowy. Zakłada ona określoną postaw^rę nadaw^rcy tekstu wobec jego odbiorcy, a także właściwy stosunek odbiorą' tekstu do jego nadawcy. Podstawą etyki słowa jest podmiotowe, a nic instrumentalne traktowanie partnera, słuchacza bądź czytelnika, to znaczy szanowanie go. uwzględnianie jego przyzwyczajeń i poglądów, nicnarzucanic mu swoich poglądów, danie możliwości wyboru postawy, a także odbieranie tekstu bez uprzedzenia i jakichkolwiek załozeń wstępnych. Etyka słowa zakłada przekazywanie komunikatu prawdziwego, w sposób uczciwy, rzetelny i przyjazny dla odbiorcy³⁷.

W zasadzie każdy tekst mówiony i pisany można oceniać pod kątem tego, czy dostarcza dodatnich wrażeń estetycznych, czyli czy jest „ładny, harmonijny”, czy też budzi negatywne odczucia tego rodzaju (jest ..brzydki"), czy wreszcie jest pojmowany jako neutralny pod tym względem (nijaki: ani ładny, ani brzydki). Składnikiem kultury języka jest więc także estetyka słowa.

Z etyką i estetyką słow-a wiąże się także zagadnienie wulgaryzacji języka z jednej strony, a grzeczności językowej z drugiej³⁸: obydwa wchodzą także w zakres kultury językowego obcowania.

W normie wzorcowej poprawne s;| formy: tę uwagę, czworo zwierząt, opierając się na tych danych. twarity orzech do zgryzienia, wystać SMS. ^u Por. analizę tego zjawiska na s. 34.

’⁵ Dokładne omówienie tego składnika kultury języka zawiera rozdział o stylistycznym wykorzystaniu środków językowych (por. s. 117-122).

Por. rozdział o nowomowie, s. 87-95.

’⁷ Więcej na ten temat por. s. 84-86.

^łB Omawiamy to obszernie w rozdz. 13.3., na s. 99-103.

19

'ćt 18:22