Przechwytywanie w trybie pełnoekranowym 03 023114

SP Kultura języka polskiego. Teoria. Zagadnienia leksykalne - Andrzej Markowski - iLibrary Reader				MU
e u?	□	ęP P3 Limit wydruku: 0	Strona 61/293	O © £)	&

A. UulMtU ftrfWil/mUtfrgP Tn\iM /.n».'n.mi WjiMiW. WuuiWi X*t* ISBN ł.Ml| I45łn ». O by WN PWN .Hi*

Tak więc kodyfikację należ)’, w przeciwieństwie do normy, uznać za element zewnętrzny wobec samego języka; jest to ujmowanie zjawisk językowych w pewne ramy. określone przez kodyfikatora, choć zakreślane na podstawie analizy zjawisk wcwnętrznojęzykowych. Danuta Buttlcr przyrównywała obrazowo rolę kodyfikatora do funkcji ..reżysera teatralnego lub może miksera w przekazie telewizyjnym. Z różnych płaszczyzn języka, z jego systemu i uzusu, ze środków tradycyjnych i z innowacji selekcjonuje on elementy najprzydatniejsze i najlepiej «skonstruowanc». koordynuje ich wzajemne odniesienia, dba o to. by utworzyły spójną, pozbawioną luk całość”¹³⁶. Należy zauważyć, że takie pojmowanie roli kodyfikatora nakłada na niego dużą odpowiedzialność: to on ma bowiem decydować o ^Tu. jak „wyreżyserować” język, jak ..wymiksować” jego elementy, które z nich uznać za pożądane, które zaś za zbędne itd. Odpowiedzialność ta miałaby nic tylko wymiar społeczny, lecz także moralny: kodylikator mógłby bowiem w określonych warunkach stać się manipulatorem, narzucającym arbitralnie określone rozwiązania kodyfikacyjne.

Wydaje się jednak, że rola kodyfikatorów, którymi z zasady są językoznawcy normatywiści. nic jest aż tak wielka. Kodyfikację można bowiem rozumieć mniej twórczo, mniej aktywnie. Należy przyjąć, że kodyfikacja jest niejako „fotografią normy", wydobytej z tekstów językowych, jest spisaniem i uporządkowaniem tego, co w języku istnieje i co jest przez samych jego użytkowników wartościowane. Kodylikator ma prawo, a często także obowiązek, porządkować i oceniać elementy uzusu utrwalane w normie, ale nie powinien robić tego tylko na podstawie swoich wiadomości i preferencji (a tak zazwyczaj jest - pozostańmy przy metaforze Danuty Buttlcr - w wypadku reżysera teatralnego czy miksera telewizyjnego), lecz przede wszystkim na podstawie analizy tego, co się w języku dzieje. Kodyfikator, nienadużywający swoich uprawnień, zakwalifikuje na przykład formę ten żofądż jako należącą do obu poziomów normy współczesnej polszczyzny, a formy jem kotleta, mielić kawę jako dopuszczalne w normie użytkowej, choćby sam miał istotne zastrzeżenia normatywne do nich i sam ich nic używał.

Nic można, oczywiście, sprowadzać roli kodyfikatora do (użyjmy znowu przenośni) działań fotografa amatora, który fotografuje bez odpowiedniego kadrowania obiektu, nastawienia ostrości, światła itd. Kodylikator to fotograf profesjonalista, który wic. jak ująć obiekt swojej pracy, jakie metody zastosować, by zdjęcie było wierne i rzetelne, ale także dobrze wykadrowane i wyraźne.

Kodyfikacja ujmuje zawsze język w określonym momencie jego rozwoju. Jej wyniki są publikowane w wydawnictwach, utrwalających określony stan normy językowej. Tymczasem norma powoli, lecz nieustannie się zmienia, ewoluuje: wchłania pewne elementy uzualne, usuwa na margines inne, nobilituje formy uznane dotąd za wyłącznie środowiskowe czy potoczne, degraduje stylistycznie formy rzadkie czy przestarzałe itd. Wynikiem tej sprzeczności jest stały rozstęp między normą a kodyfikacją.

61