Przechwytywanie w trybie pełnoekranowym 03 022556

SP Kultura języka polskiego. Teoria. Zagadnienia leksykalne - Andrzej Markowski - iLibrary Reader				□d x
El u? 9*, 9* Ol	□	ęP P3 Limit wydruku: 0	Strona 45/293	O © © @ż]

A. MiifcMnU. KOtuea icnitt    Traria. Zdfninlaała i-Ał>AwW. Wu>aMj 20)5

ISBN *.*-01 I4S» ». O by WN PWN X0S

To ostatnie zjawisko omawiamy w rozdz. 10.3. na s. 265-270.

cającc występują przede wszystkim w tekstach, a wiele z nich jest ich stałym składnikiem. Niektóre innowacje tego typu (np. aprobata nowego typu konstrukcji składniowych czy nowych formacji słowotwórczych) powodują zmiany w normie językowej.

7. Innowacje precyzujące - to takie różnicowanie wyrazów, ich form i znaczeń, które pozwala usuwać zbędną synonimie. Taką innowacją jest na przykład próba dylcrcncjacji znaczeń przymiotników współtcmatycznych wieczorny i wieczorowy (por. suknia wieczorna 'noszona wieczorem' i suknia wieczorowa ‘wkładana na uroczyste okazje'), czy: śnieżny i śniegowy (śnieżny — odnoszący się do śniegu, także w znaczeniu przenośnym’: śnieżna zima* śnieżna biel; śniegowy =‘zrobiony ze śniegu, mający w sobie śnieg’: bałwan śniegowy, chmura śniegowa, pokrywa śniegowa). Precyzji w języku sprzyja też rozdzielenie znaczeń lbrm wariantywnych wyrazu w jednym przypadku gramatycznym, np. uszy (= narząd słuchu) i ucha (= uchwyty' torby), akry (np. części sztuki, rodzaj obrazów) i akia (dokumenty), przypadku (= tego, co się zdarzyło) i przypadka (= kategorii gramatycznej). Innowacją precyzującą jest także przypisywanie innych znaczeń różnym konstrukcjom składniowym z tym samym wyrazem nadrzędnym, np. garnek na coś (= przeznaczony na to. por. garnek na mleko) i garnek od czegoś (= w którym coś było, por. garnek od mleka).

W zamierzeniu nadawcy tekstu precyzji ma także sprzyjać rozbudowywanie konstrukcji składniowych, np. adekwatny w stosunku do czegoś (tradycyjnie: adekwatny do czegoś: reakcja adekwatna w stosunku do wydarzenia - reakcja adekwatna do wydarzenia), poparcie ze strony kogoś (tradycyjnie: czyjeś poparcie: poparcie ze strony miejscowej ludności - poparcie miejscowej ludności). Temu samemu celowi ma służyć rozbudowywanie tradycyjnych związków frazeologicznych, np. być prawdziwym oczkiem w głowie (zamiast: być oczkiem w głowie), główna kość niezgody (zamiast: kość niezgody ), a także powtarzanie treści w wyrazach powiązanych składniowo: cofnąć się do tyłu, zejść na dół. całkowicie zlikwidować, młoda dziewczyna, zaspa śnieżna. Wiele z takich innowacji precyzujących nie uzyskuje jednak aprobaty normatywnej, gdyż są traktowane jako niepotrzebne rozbudowywanie tekstu (zbędny analityzm składniowy lub plconazm¹*¹⁷).

Omawianiu typów innowacji językowych, przedstawionemu powyżej, towarzyszyła z zasady ich ocena normatywna. Ocena przydatności innowacji jest bowiem jednym z istotniejszych zadań językoznawstwa normatywnego. Kwestia ta jest częścią ogólniejszego zadania tego typu językoznawstwa, a mianowicie oceny elementów językowych.

Ocenę elementów językowych sprowadza się zazwyczaj do stwierdzenia tego, czy są one zgodne z aktualną normą językową, a więc czy są poprawne, czy też nic.

W dotychczasowych rozważaniach, snutych na ten temat, nie zawsze pisano wyraźnie, że ocena normatywna obejmuje trzy typy zjawisk językowych.