Przechwytywanie w trybie pełnoekranowym 03 023634

L

Kultura języka polskiego. Teoria. Zagadnienia leksykalne - Andrzej Markowski - iLibrary Reader

Strona 114/293    £1    © ©    © |@

Następna strona (Page Down

Limit wydruku: 0

A. MlifcMOU. K*toir* frału fvhtirtv r.nr*. ZafaMaht tr/ujMn*. Wuui»'4 J(«IS ISBN *.*-01 I4S» ». O by WN PWN 30)5

Start

Itelix iLibrary Reader

Kultura języka polskie...

te Zrzuty ekranu

Odmiana dziennikarska to język używany w informacjach i artykułach prasowych oraz informacyjnych programach radiowych i telewizyjnych. Teksty te mają przekazywać wiadomości, zazwyczaj aktualne, z różnych dziedzin. Typowe jest dla nich posługiwanie się słownictwem wspólnym różnym odmianom polszczyzny, wzbogaconym z jednej strony określeniami fachowymi, z drugiej zaś potocznymi. W komunikatach prasowych pewną część tekstu zajmują wyrazy niezależne od jego autora (takie jak daty. nazwy miejscowe i osobowe). W tekstach tych przeważają rzeczowniki, dużo jest wśród nich wyrazów abstrakcyjnych (zwłaszcza wyrazów pochodnych z formantami -acja, -nie, -cie). Charakterystyczne jest posługiwanie się skrótowcami od nazw wiclowyrazowych (np. PSL. OPZZ, USA. MENiS) oraz nowym typem złożcniowców z pierwszymi cząstkami obcymi (np. euromajówka, europoseł, ekożywność, speegrupa, telety-dzień). Składnia jest różnorodna, choć przeważają rozbudowane zdania pojedyncze z orzeczeniem w 3. osobie liczby pojedynczej, w czasie przeszłym. W zasadzie teksty tej odmiany nie powinny zawierać wyrazów i wyrażeń oceniających ani perswazyjnych, w praktyce dziennikarskiej są one jednak trudne do uniknięcia. Charakterystyczne dla tekstów dziennikarskich jest również posługiwanie się określeniami szablonowymi, a także upowszechnianie wyrazów modnych, zwłaszcza nowych zapożyczeń.

W przeciwieństwie do z założenia obiektywnych i informacyjnych tekstów dziennikarskich teksty publicystyczne odznaczają się tym. że przekazują subiektywne poglądy autora tekstu (np. w komentarzu czy felietonie) i zawierają wyrażenia jawnie impresywne (perswazyjne). W związku z tym pojawia się w nich więcej wyrazów nacechowanych emocjonalnie i pochodzących z różnych innych odmian językowych. Pewne gatunki (reportaż, felieton) zbliżają się do tekstów literatury pięknej, z jej bogactwem językowym i stylistycznym²⁵⁰.

Wymienione dotąd typy. warianty i odmiany języka tworzą tę jego część, którą można nazwać polszczyzną użytkową. W opozycji do niej pozostają teksty literatury pięknej (teksty artystyczne), charakteryzujące się tym. żc wykorzystuje się w nich wszelkie dostępne środki językowe i stylistyczne. Na literaturę piękną składają się obecnie niemal wyłącznic teksty pisane językiem ogólnopolskim w różnych jego odmianach. Rzadkie są teksty artystyczne pisane gwarami ludowymi, zaś bardzo rzadkie mówione teksty literatury (improwizacja ²⁵⁰ Z tego przeglądu rysuje się następujący podział współczesnej polszczyzny użytkowej: 1. Systemy językowe: 1 Polszczyzna ogólna; 2. Gwary ludowe. II. Typy języka: 1. Polszczyzna mówiona; 2. Polszczyzna pisana. III. Warianty języka: I. Oficjalny z odmianami 1.1. monologową, 1.2. naukową. 1.3. urzędów o-kancelaryjną, 1.4. dziennikarską, 1.5. publicystyczną; 2. Nieoficjalny z odmianami 2.1. polszczyzną potoczną. 2.2. gwarami środowiskowymi. 2.3. gwarami zawodowymi. 2.4. odmianą dialogową (na pograniczu wariantu oficjalnego i nieoficjalnego). Tc odmiany użytkowe języka należy przeciwstawić odmianom artystycznym (literaturze pięknej) Regionalizmy mieszczą się w polszczyżnie potocznej i odmianie dialogowej języka. Należy się zastanowić, gdzie w tym podziale umieścić poszczególne gatunki polszczyzny internetowej (zob. niżej).