Przechwytywanie w trybie pełnoekranowym 03 023201

Kultura języka polskiego. Teoria. Zagadnienia leksykalne - Andrzej Markowski - iLibrary Reader

Strona 70/293 £1 Q © © &

Następna strona (Page Down

^,:I,< Motywacja zależy od zajmowanej postawy językowej - typy tych postaw są omówione w roz<tz. 16, i. 126-141)).

^15,1 Warszawa 1971, rozdz. Teoretyczne zagadnienia kultury języka, s. 11-79.

Limit wydruku: 0

A. MlifcMOU. AT*<Wil jfsyła/ndjtifĄO Tn\iM JMirJMW. WmuiWj X*1S

ISBN *.*-01 I4SJ* ». O by WN PWN 30>5

świadomi językowo. uważa, żc nalcż\^r upowszechniać pewien wzorzec języka. Osoby te wychodzą przy tym z założenia, że określony typ języka i sposób jego używania jest lepszy niż inne, gdyż albo lepiej zaspokaja potrzeby użytkowników. albo jest zgodniejszy z ..duchem języka", albo bardziej logiczny itp.¹⁵⁸, i wzorzec ten należy w społeczeństwie upowszechniać. Za osoby, które powinny propagować określony wzorzec języka, uznaje się przy tym językoznawców normatywistów, których upoważnia do tego przygotowanie zawodowe: znajomość historii języka, tradycji językowych, tendencji rozwojowych i procesów zachodzących w polszczyźnic, a także analiza współczesnej polszczyzny.

Większość współczesnych językoznawców normatywistów podkreśla jednak, żc ich działalność w zakresie kształtowania bądź zmiany postaw językowych użytkowników języka powinna mieć charakter przedstawiania określonych propozycji, pokazywania możliwości wyboru, nie zaś narzucania rozwiązań i egzekwowania ich wykonywania. Wpływanie na rozwój języka ma więc w tym wypadku charakter pośredni: poprzez dobrowolną i świadomą zmianę postaw językowych użytkowników języka. W szczególności „ingerencja w język" powinna przejawiać się doradztwem językowym albo podsuwaniem pewnych kwestii do przemyślenia i rozwiązania (np. jaki powinien być zakres używania zapożyczeń, kiedy posługiwać się liczebnikami zbiorowymi itp.).

Innym argumentem za prowadzeniem działalności kulturalnojęzykowej jest istnienie przesłanek teoretycznych, które ją uzasadniają.

Teoretyczne podstawy językoznawstwa normatywnego został)’ w Polsce wypracowane dopiero w ostatnim ćwierćwieczu XX w., choć zaczątki takich podstaw widać było już wcześniej, w pracach Witolda Doroszewskiego i Zenona Klemensiewicza. Pierwszą polską teorię kultur)' języka sformułowała, jak wspomnieliśmy (zob. s. 29), Halina Kurkowska w pierwszym tomie książki Kultura języ ka polskiego'⁹*. Była to teoria oparta na założeniach strukturalizmu praskiego, wzbogaconych o teorię normy E. Coscriu. język został tu więc potraktowany przede wszystkim jako narzędzie komunikacji między ludźmi i oceniany z tej perspektywy. Autorka wykazała, że po dokładnym opisie możliwości systemu i faktycznych zachowań i wyborów językowych można zdefiniować normę językową, jako wybór tych elementów' systemu, które uzyskały społeczną aprobatę. To ustalenie - wydzielenie normy jako wewnętrznego poziomu organizacji języka, a nic arbitralnie narzucanego (np. przez językoznawców) zbioru reguł dało możność oparcia działalności kulturalno-językowej na czymś więcej niż intuicja czy też „poczucie językowe" radzącego. Powoduje to w rezultacie konieczność skody fi kowania istniejącej normy, co staje się ważnym zadaniem językoznawców normatywistów. Ażeby zrobić to w sposób odpowiedzialny i obiektywny (to znacz)' zdać sprawę z istniejących zależności wewnątrz systemu językowego i sposobu używania języka przez