Strona 35/575
Spis treści -Teoria komunikowania... o
l> M<Quail. Troru* kommikomomo masourgo. \UutBWl 2007 ISBN 97X-XJ-OI-ISIJ3-M, C by W'N PWN 2007
EJ Przedmowa do polskiego wydania (Tomasz Goban-K/as) (15)
£] Przedmowa do piątego wydania Teorii komunikowania masowego (19)
63 CZĘŚĆ I ZAGADNIENIA WSTĘPNE (22)
0 Rozdział lWprowadzenie (22)
£3 1.1. Przedmiot naszego badania (23)
£3 1.2. Struktura książki (24)
£3 1.3. Problemy i zagadnienia komunikowania masowego (26)
£3 1.4. Orientacje badawcze (29)
£3 1.5. Jak korzystać z książki (30)
£3 1.6. Ograniczenia zakresu i perspektywy (30)
£3 1.7. Różne rodzaje teorii (33)
£3 1.8. Nauka o
komunikowaniu a badanie komunikowania masowego (35)
£3 1.9. Konkurencyjne tradycje analizy: strukturalis tyczna, behawioralna i kulturowa (39)
0 Literatura uzupełniająca (40)
® □ Rozdział 2 Narodziny mediów masowych (42)
63 CZĘŚĆ n TEORIE (66)
® Qj Rozdział 3 Pojęcia i modele komunikowania masowego (66)
0 Rozdział 4 Teoria mediów a teoria społeczna (92)
0 4.1. Media, społeczeństwo
i kultura - związki i konflikty (93)
1.8. Nauka o komunikowaniu a badanie komunikowania masowego 35
wiele więcej. Na podstawie tej teorii jako konsumenci mediów budujemy naszą umiejętność dokonywania trafnych wyborów', tworzenia wzorców gustu, stylów życia i tożsamości. Wspiera ona także zdolność formułowania krytycznego osądu. Wszystko to z kolei kształtuje rzeczywistą ofertę mediów kierowaną do ich widowni, kierunkuje i ogranicza wpływ mediów. Ta wiedza pozwala nam na przykład odróżnić „fikcję” od „rzeczywistości”, „czytać między wierszami” lub przejrzeć perswazyjne cele i techniki reklamy i innych rodzajów propagandy, jak również oprzeć się wielu potencjalnie szkodliwym impulsom jakoby wywoływanym pr/ez media. Działanie teorii zdroworozsądkowej można dostrzec w normach dotyczących sposobów użytkowania mediów, które uznaje i których przestrzega wielu ludzi (zob. rozdział 16). Definicje społeczne nadawane mediom masowym nic są ustalane przez teoretyków lub regulatorów mediów czy nawet przez samych producentów medialnych - powstają one z biegiem czasu na gruncie doświadczenia i praktyk audytorium. Historia mediów i ich przyszłość bardziej zależą od tej bardzo nieprecyzyjnej gałęzi wiedzy teoretycznej niż od czegokolwiek innego.
Komunikowanie masowe jest jednym z wielu zagadnień, którymi zajmują się nauki społeczne, i stanowi tylko część szerszego pola badań ludzkiej komunikacji. Arthur Berger i Stcven Chaffce (1987: 17) określili to pole jako „naukę o komunikacji”, definiując tę ostatnią jako naukę, „której celem jest zrozumienie produkcji. przetwarzania i skutków systemu symboli i sygnałów dzięki tworzeniu sprawdzalnych teorii, zawierających uprawnione uogólnienia, wyjaśniające zjawiska związane z produkcją, przetwarzaniem i skutkami”. Definicję tę przedstawili oni jako „ogólną”, twierdząc, że znajduje ona zastosowanie w większości badań nad komunikowaniem. Tak naprawdę jest ona jednak pod silnym wpływ em jednego tylko modelu badania - badań ilościowych zachowań komunikacyjnych, ich przyczyn i skutków. Nie nadaje się ona zwłaszcza do badań nad naturą „systemów symbolicznych” i oznaczania, czyli procesu nadawania i odbioru znaczenia w rozmaitych kontekstach społecznych i kulturowych. Najważniejsze alternatywne orientacje w badaniu komunikowania masowego zostały nakreślone w podsumowaniu tego rozdziału.
Problemy z definiowaniem pola badawczego pojawiały się także w związku z rozwojem technologii, która doprowadziła do zatarcia granicy między komunikowaniem publicznym a prywatnym oraz między komunikowaniem interpersonalnym a masowym. Najprawdopodobniej nie uda nam się znaleźć jednej definicji, która obejmowałaby wszystkie zjawiska i perspektywy wr całej ich różnorodności. Nic wydaje się również, by mogła istnieć niezależna i samowystarczalna „naukal o komunikacji", zważywszy na fakt, że badania nad komunikacją mają swoje po-l cząlki w wielu różnych dyscyplinach, a zakres problemowy obejmuje zagadnienia