IMG520

144 (De)Konstrukcje kobiecości

jednym z zadań było „wymazanie zachowania butch/femme ich kodu ubierania się i stylu życia z lesbijskiej komuny i przemiana lesbijek w lesbijki feministki” (Sue-Ellen Case 1993,296), Sue Ellen Case, poszukując tradycji butch/femme w feminizmie lesbijsldm, podkreśla jeszcze jeden, niezmiernie istotny powód jej wykluczenia - problem przynależności klasowej i rasowej. Kobiety wchodzące w te relacje pochodziły głównie z klasy robotniczej i były w większości kolorowe, podczas gdy nowy typ lesbijsłach stosunków zrodził się na uniwersytetach wśród białych kobiet klasy średniej¹⁰. W ramach tego modelu, podkreślającego pozytywne wartości kultury kobiecej, egalitaryzm i czystość lesbijskiej relacji, praktyka butch/femme stawała się coraz bardziej niewygodna, gdyż nie przystawała do wizji „kobiety zidentyfikowanej z kobietami”. Jak pisze Phelan, ceną sukcesu przeniknięcia do głównego nurtu było ukrywanie butchl ferttme, a nawet zupełne odcięcie się od tych najbardziej widocznych i jednocześnie najbardziej narażonych na ataki lesbijek. Strategia ta okazała się pomyłką i przyczyniła się do homofobicznego niepokoju przez podtrzymywanie homofobicznych stereotypów (Phelan 1998,192).

Chcąc wpisać się w główny nurt rozważań nad opresją kobiet w feminizmie, nie poruszano kwestii relacji: dominacja/ podporządkowanie w obrębie własnej kultury. Płeć uczestniczki ruchu decydowała o rodzaju praktyk seksualnych, jakie miała preferować. Seks pomiędzy mężczyzną a kobietą mógł jedynie oznaczać opresję, podczas gdy seks z kobietami był synonimem subtelności, delikatności i partnerstwa. Stąd prawie zupełny brak opisu relacji butch/femme, jeśli nie liczyć nawoływań do jej porzucenia jako imitacji opresyjnych ról płciowych patriarchatu. Typowym przykładem potraktowania relacji butch/femme może być wzmianka o tym zjawisku w pracy Robin Morgan w kontekście omawiania przez nią masowej fali męskiej ingerencji w ramy feministycznej wspólnory. Morgan dostrzega w nim jedynie formę rozprzestrzeniania się męskiego stylu zachowania, który radykalnie przeciwstawia kobiecemu. Nawołuje do odrzucenia stylu

Inne kobiety - problem wykluczenia mniejszości... 145

Mchlfetnme jako ślepego naśladownictwa stereotypów ról

11    -lejowych narzuconych nam przez patriarchat.

Podobna niechęć znajduje wyraz w pomijaniu przez literaturę i teorię lesbijsko-feministyczną znaczenia faktu „przebierania się” kobiet za mężczyzn, preferowania przez nie męskiego stylu w ubiorze i zachowaniu czy też „uchodzenia ja mężczyznę”, stawania się „kobiecym mężem”. Chwalono fródlo samotności Radclyffe Hall, nie zdradzając, że nie tylko bohaterka powieści, ale i sama autorka ubierała się po męsku, a swoje kochanki traktowała w bardzo tradycyjny sposób. 0 powieści pisze Adrienne Rich w Zrodzonych z kobiety jako o książce „znanej obecnie z powodu swego patologicznego ujęcia lesbianizmu [podkreślenie-J. M.]” (Rich 2000,318). Co charakterystyczne, do swego kanonu kobiet, które opierały się patriarchatowi w ciągu wieków, buntowały się przeciwko instytucji małżeństwa i prowadziły życie niezależne, Rich nie zalicza tych, które czyniły to w przebraniu męskim. Kobiety, które (zwykle w tajemnicy) podszywały się pod mężczyzn, by mieć kochanki, nie wydają się pasować do jej koncepcji lesbijskiego doświadczenia jako głęboko kobiecego, ani nie służyły za model buntu przeciwko patriarchatowi. Feministki pokroju Rich postrzegały kobiety przebierające się za mężczyzn jako zmuszone do odgrywania takiej roli przez narzucone normy heteroseksualności i brak alternatywnych typów związków lesbijskich.

Kontekst braku innych modeli to jeden z nielicznych, w jakim pojawia się wzmianka o relacji butch/femme w ogóle. Judith Roof, przeglądając publikacje z lat sześćdziesiątych i wczesnych siedemdziesiątych, wskazuje na celowe ukrywanie obecności butch/femme, gdyż zjawisko to ze względu na imitację heteroseksualności nie mieściło się w preferowanym wzorcu. Na przykład wzmianka Shelley o typie butch jest jedynym odniesieniem w całej kolekcji esejów z „Ladder”, miesięcznika wspomnianej już organizacji Daughters of Bilitiś. Inne podręczniki tamtego okresu - Lesbian Nation Jili John-ston (1973), Sappho Was a Right-on Woman Sidney Abbot