Zasady Wykładni Prawa L Morawski4

• ■ ■ Zasady wykładni prawa ■ « -

tego, co prawodawca zamierzał, czy chciał osiągnąć. Trafnie pyta B. Brzeziński, jak obywatel może przewidzieć rezultat wykładni, gdy interpretator będzie odstępował od wykładni językowej i opierał się na wykładni systemowej i funkcjonalnej⁸. Odstąpienie od sensu językowego przepisu mogą więc uzasadniać jedynie szczególnie ważne racje. Jak pokażemy dalej zasada pierwszeństwa wykładni językowej jest również bez większych zastrzeżeń akceptowana przez nasze sądy. Ponad wszelką wątpliwość po roku 1989 jest ona akceptowana w orzecznictwie naszych sądów i od tego też czasu ujmuje się ją jako kanon wykładni tekstów prawnych⁹. W każdym razie przypadki, w których sądy otwarcie kwestionują zasadę pierwszeństwa wykładni językowej są rzadkie i nie wydają się być przekonywująco uzasadnione’⁰. Jak pokażemy w rozdziale poświęconym interpretacji prawa międzynarodowego w gruncie rzeczy na tej samej zasadzie opiera się praktyka interpretacji norm tego prawa, a z pewnymi zastrzeżeniami również prawa europejskiego. Zasadzie pierwszeństwa wykładni językowej oraz pomocniczości wykładni systemowej i funkcjonalnej można nadać następującą postać:

* Interpretator powinien się opierać na rezultatach wykładni językowej i dopiero gdy ta prowadzi do nie dających się usunąć wątpliwości korzystać z wykładni systemowej, jeśli natomiast również wykładnia systemowa nie doprowadziła do usunięcia wątpliwości interpretacyjnych, to wolno jest posłużyć się wykładnią funkcjonalną.

Zasada pierwszeństwa wykładni językowej ustala więc następujący porządek preferencji:

» Wątpliwości interpretacyjne —> wykładnia językowa —> wątpliwości interpretacyjne —> wykładnia systemowa —>    wąt

pliwości interpretacyjne —> wykładnia funkcjonalna.

^B B. Brzeziński, Szkice z wykładni prawa podatkowego, Gdańsk 2002, s. 29.

⁰ L. Morawski, Główne problemy współczesnej filozofii prawa, Warszawa 2000, s. 234. Przypomnieć należy, że oceniając praktykę interpretacyjną w naszym kraju w latach osiemdziesiątych J. Wróblewski stwierdza! brak ustalonych reguł preferencji - por. Interpreting Statutes..., s. 283.

¹⁰ Na przykład wyrok SN z 06.11.2003 (HI RN 133/02, OSNP 2004/15/254), w którym SN bez specjalnego uzasadnienia stwierdza „że wykładnia językowa jest jedynie jednym

• m 74 * *»