SDC11624

ROZDZIAŁ DRUGI

Konserwatywne lata dwudzieste,

REWOLUCYJNE LATA TRZYDZIESTE

Upadek międzynarodowego systemu waluty złotej byl niewidocz-nym ogniwem łączącym dezintegrację gospodarki światowej, którą datuje się na przełom wieków, z przemianą cywilizacyjną obserwowaną w latach trzydziestych XX wieku. Jeżeli zignorujemy ten kluczowy czynnik, to nie zdołamy zrozumieć mechanizmów, które zachwiały Europą i doprowadziły ją na skraj przepaści, ani okoliczności, które w zaskakujący sposób wpłynęły na formę i treść ówczesnej cywilizacji, czyniąc z niej konstrukcję zbudowaną na niepewnych fundamentach.

Prawdziwa natura międzynarodowego ładu, w którym żyliśmy, była trudna do zrozumienia, dopóki lad ten się nie załamał. Prawie nikt nie pojmował politycznych funkcji międzynarodowego systemu walutowego. Gwałtowna transformacja, do której ostatecznie doszło, była zatem dla świata całkowitym zaskoczeniem. Jedynym filarem tradycyjnej gospodarki światowej, który przetrwał, był system waluty złotej. Kiedy i on stracił rację bytu, skutki musiały być natychmiastowe. Liberalni ekonomiści postrzegali system waluty złotej jako instytucję czysto gospodarczą - nie chcieli go uznać za część składową mechanizmów społecznych. W związku z tym państwa demokratyczne jako ostatnie zdały sobie sprawę z prawdziwej natury katastrofy i najpóźniej zaczęły jej przeciwdziałać. Nawet gdy kataklizm wisiał już nad ich głowami, przywódcy tych państw nie byli w stanie dostrzec, że do krachu międzynarodowego ładu doprowadził długi proces przemian w najbardziej rozwiniętych krajach, który sprawił, że system ten stał się anachroniczny. Innymi słowy, nie byli oni w stanie pojąć przyczyn załamania się gospodarki rynkowej

Transformacja nastąpiła w sposób jeszcze bardziej gwałtowne, niż zwykło się przypuszczać. Pierwsza wojna światowa i rewolucje, które po niej nastąpiły, stanowiły nadal część dziewiętnastowiecznego

25