DIGDRUK00106585 djvu

77

już dobrze sklepień, i tym sposobem potworzyć próżne miejsca, zwane teraz pieczarami.

Czwarte przypuszczenie co do tworzenia się jaskiń jest to, które możemy sobie uczynić z bliższego rozważenia pier-'rsżej i trzecie?' z dopiero co okazanych prz^ckyn tego zą-dziw_it jącego geologicznego zjawiska, a któ^ePodnbsi się siły rozdymającćj gazów lub par wydobywających się z łona ziemi podczas wybuchów wulkanicznych, wodnych, gazowych i innych, tudzież do siły sprawiającej trzęsienia zic mi. Siła ta musi być rzeczywiście nicpojęcie potężnsK.kiedy zdolną jest sprawić^ tak groźne i gwałtownie fiholneria, do jakich należą dopićro cowtśpomniane wydiuchy i trzęsienia ziemi, a zatem jest ona, a przynajmniej była niegdyś w stanie potworzyć wydęcia, zwane teraz jaskiniami, w napół stężałej skorupie ziem: kiejlj^luh tćż potwmrzyć dwe drobne Wydrążenia, które połączywszy się, miały potworzyć też jaskinie według przypuszczenia pierwszego, albo tćż nakoniec ntrzymywnć przez pewien czas*pod samemi sklepieniami ich dna, o czćm*było w przypuszczeniu trzecićm.

Oprócz tych czterech głównych przypuszczeń co do przyczyny powstawania jaskiń, można jeszcze uczynić piąte, na które naprowadza wiadoma z chemii wdasność wody rozpuszczania w sobie węglanu wapna (który wdaśnie w^rchodzi w skład skał w^t mowie będących), gdy jest nasyconą kwasem wyglanym. Własność bowiem ta wskazuje jedne z bardzo potężnych sił przyrody, mocą której jest ona w stanie nietylko rozpuszczać pojedyncze kamienie waipienfie i podmywać skały, robiąc z nich wiszące urwiska i grożące niby npadkiem slupy, do jakich należy sławna Maczuga Krakusa w Pieskowńj -Skale; ale jeszJfc wydrążać jamy w podobnego rodzaju skałach, mianowicie w tych ich miejscach, guzie są rzadsze i rozpitśzczalniejsze, i gdzie dłużej na nic działała woda nasycona Wąsem wmglanym.

Go do w^Tsponinioućj dopiero Maczugi Krakusa i co do ninych podobnych do niej z kształtu -skał, jakich wicie wi dzićć można nietylko w Ojcowie, ale jeszcze koło Ogro-dzieńca, "Smolenia i w całej przestrzeni rozciągającej się między Krakowem a Częstochowy, niewątpliwy zdam się być rzeczą, że skały t.e dlatego często -sy szczuplejszemi i Podmytemi niejako u spodu, iż wtenczas ki idy ono ster-