sób dramy koresponduje z innym jej sposobem, mianowicie z tzw. pięcioma poziomami rozumienia i świadomości roli. Każdy z tych poziomów łączy się z potrzebą odpowiedzi na ściśle określone pytania. Są nimi tn.itt.:
— Co robisz?
— Dlaczego to robisz?
— W jakim celu to robisz?
— Skąd wiesz, że takie zachowanie jest odpowiednie w danej sytuacji?
— Jaka jest twoja filozofia życiowa?
Wymagania
stawiane
technice
dramy
Tak więc —jak wynika to chociażby z zarysowanych wyżej niektórych sposobów dramy — zastosowanie omawianej tu techniki nie jest przedsięwzięciem łatwym. Wymaga starannego przygotowania pedagogicznego i psychologicznego. Nie każdy zatem wychowawca czy nauczyciel może posłużyć się techniką dramy. Niemniej okazuje się ona wielce użyteczna zarówno w procesie uczenia się, jak i wychowania. Nade wszystko wolna jest od tradycyjnego dydaktyzmu, aktywizuje dzieci i młodzież oraz uatrakcyjnia prowadzone z nimi zajęcia. Wzbogaca ich wyobraźnię i wrażliwość, uczy otwartości w kontaktach z innymi i współpracy w grupie. Toteż warto sięgnąć do sygnalizowanych na wstępie jej opracowań i podjąć się praktycznego jej zastosowania.
Wśród technik oddziaływań wychowawczych poczesne miejsce zajmują techniki wzmacniania pozytywnego i negatywnego. Pierwsze z nich służą rozwijaniu i pogłębianiu zachowań wychowawczo pożądanych, drugie natomiast są próbą przeciwstawienia się zachowaniom niepożądanym z wychowawczego i moralnego punktu widzenia.
Szczególnie użyteczne w procesie wychowania są techniki wzmacniania pozytywnego. Polegają one głównie na odwoływaniu się do pochwał i nagród w ściśle określony sposób, tj. w zależności od każdego z możliwych ich rodzajów. Są nimi: technika bezpośredniej gratyfikacji, technika zawierania kontraktu i technika sukcesywnej gratyfikacji, schnika Technika bezpośredniej gratyfikacji, nazywana również techniką
bezpo- natychmiastowej gratyfikacji, przewiduje odwoływanie się do wzmoc-« nień zaraz po wystąpieniu szczególnych oznak poprawy w nauce lub zachowaniu. Najczęściej wykorzystywanymi wzmocnieniami są: wyrażenie pochwały i uznania, czyli sygnalizowanie dziewczynie czy
250 Techniki oddziaływań wychowawczych