str27901 djvu

NAUKA

H. A. Lorentz ze swem wielkiem odkryciem. Wszystkie znane podówczas fenomeny elektromagnetyczne można było tłumaczyć na zasadzie dwóch założeń: eter jest przytwierdzony do przestrzeni, a więc nie może się wogóle poruszać. Elektryczność przytwierdzona jest do ruchomych cząsteczek elementarnych. Odkrycie Lorentza można dziś sformułować w sposób następujący:    przestrzeń fizyczna

i eter są jedynie rozmaitemi wyrażeniami, służące-mi do określenia tej samej rzeczy; pola są fizycz-nemi stanami przestrzeni. Wydaje się bowiem, że o ile eterowi nie przysługuje żaden odrębny stan ruchu, niema też żadnej podstawy do wprowadzania go obok przestrzeni, jako istoty jakiegoś odrębnego rodzaju. Ale fizycy dalecy byli jeszcze od takiego sposobu myślenia, gdyż przestrzeń uchodziła u nich wciąż za coś sztywnego, i jednorodnego, co nie było zdolne do żadnych zmian lub stanów. Jedynie niezrozumiany i samotny genjusz Riemanna zdołał już około połowy ubiegłego wieku dotrzeć do nowego ujęcia istoty przestrzeni, według którego przestrzeń pozbawiona jest sztywności i może uczestniczyć w tern, co się fizycznie dokonywa. Wielka ta zdobycz myśli jest tern bardziej godna podziwu, że wyprzedziła teorję Faradaya i Max-wella, dotyczącą pola elektrycznego. Przyszła wreszcie szczególna teoria względności wraz z odkryciem równoważności fizycznej wszelkich układów

252