48
że gdy Jakób błogosławił dzieciom Józefa, dotknął ich głów rękami na krzyż złożonemi, a na uwagę Józefa odpowiedział stanowczo: „wiem co robię". O tym fakcie 1 wyraża się Jan Damasceńshi że Jakób signum crucis manifestissime scripsit (De fide Orfhodoxa IV, c. 12). O wiele ważniejszem jest to, że litera ta u, święta u Hebreów miała formę krzyża, jak o tern świadczy Sb Hieronim: „antiąuis Hebraeo-rum litteris, ąuibus usąue hodie utuntur sama-ritani, extrema thau habet similitudinem crucis quae i n christianorum frontibus pingitur. Hieron. in c. IX Ezechieli. Toż samo stwierdzają Origines, Tertulian, St. Klemens z Aleksandryi, St. Izydor, St. Augustyn i St. Ambroży. — Tenże znak widzimy na szczycie świątyni na monecie Szymona Barcochebasa. (P. Hochart. Etndes (Thistoire religieuse, Parts, 1890, pg. 281) (Fig. 151).
§. 75. W ziemi HetitowT spotykamy rozmaite fragmenta a niezwykłej wagi monumenta-spotykamy w Assyryi. — Widzimy tam sztandary w formie koła, w którego wnętrzu są dwa nałożone na siebie krzyże. Podobne sztandary spotykamy później u Konstantyna (Goblet cPAlciella. Migr. p. 285, F. 113). Widzimy formy trójróżdżek pojedynczych i podwójnych, jakie wkrótce obaczymy o wiele jaśniej w sąsiedniej Baktryi (Pawlis-son. The fwe great Monarchie t. II, p. 250. — Layard. Monument of Ni ni wli 2 ser. pl. V). Ten ostatni okaz (Fig. 152) bardzo zbliżony formą do podwójnego piorunu i tem go mieni (Migr. pg. 123, fig. 37) Goblet d’Alviella. Ważną bardzo rolę gra drzewo życia, które w Baktryi spotkamy niezwykle często. (Layard. Op. cit. pl. XII, fig. 4. — Perrot et Chipicz. Histoire de VArt v. II, pg. 97, fig. 21). Najważniejszymi jednak zabytkami uważam dwie wypukłe rzeźby w British Muzeum, przedstawiające monarchów Assyryi, noszących na szyi krzyże. — Assur-Nasir-Pal z wieku X ma zwykły krzyż równoramienny, a zaś Samsi-Voul syn Salmanasara z IX wieku ma krzyż t. z. maltański (Perrot et Chipiez. Histoire de VArt v. II, p. 621, f. 306. — Ansault. Memoire sur le cnlte de la croix. Paris, 1881, pg. 39).