WA30879 I862 PRZEGLAD ARCHEOLOGJII I djvu

Niech mi wolno dodać, że klucz życia egipski możnaby zbliżyć do formy krzyża z trójkątem u góry, który spotkamy w numizmatyce Baktryi i Hindusów (§. 83, Fig. 180), a nadto do formy krzyża, który widzimy na stopach Budy (§. 106, Fig. 196). Górna część mogła w Egipcie przejść w kółko wprost ze względów nieudolności rzeźbiarskiej, bo łatwiej dać do ręki bóstwa kółko, niż niewielki kwadratowy trzon. Zanotujmy przy tern pracę Vięva-Mitry (Les Chamites. Paris, 1892, pg. 191, 772, 775 i inne), który oparty na materyale etnograficznym, jako też i filologicznym, będąc znawcą licznych dialektów malajskich Australii, dowodzi bezpośredniego stosunku z Egiptem pierwotnego chamickiego zasiedlenia Indyi. — Jeżeli ten symbol dość blizki rozmaitym formom krzyża i trójkątów z najstarszej epoki, widzimy w użyciu u Buddystów w sekcie religijnej, powstałej w naszem plemieniu stosunkowo dość późno, to oczywiście nie możemy sądzić, że to oni go wymyślili, lecz, że prawem dziejowem wszelkiej symboliki, wzięli go z religii, która ich poprzedziła. Cóż dziwnego, że symbol ten odwieczny a prosty, przeszedł do sąsiadów naszych, do Cha-mitów, Malajów, a plemię to ruchliwe poniosło go już w czasach prastarych do krajów dalekich, a ludów obcych naszemu plemieniu.

§. 72. W Egipcie mamy jeden niezwykle ważny punkt. Revillout w swej chrestomatii demotycznego pisma, podając napis z Rozetty, tłumaczy w zdaniu Ptolomeusz*|*Egiptu ów krzyż przez słowo zbawca. Znak hieroglificzny podobnego znaczenia jest również w formie krzyża. To się rozumie, iż na podstawie tego faktu nie wolno robić wniosków wstecz aż do chwili pierwszego Objawienia, jak to zrobił Abbe Ansault w swem dziele Le culte de la croix avant Jesus Christ, Paris, 1889, łącząc owe krzyże z krzyżem chrześciań-skim, bo naówczas Objawienie nie zgadzałoby się z prawdą. Nie ulega bowiem żadnej wątpliwości, że krzyż, owo narzędzie męki u starożytnych miało formę litery T, a nigdy krzyża, tembardziej równoramiennego, która to forma jedynie jest niezaprzeczenie najstarożytniejszym religijnym symbolem