WA30879 I862 PRZEGLAD ARCHEOLOGJI3 I djvu

180

kęsy, że gdy w Londynie deszcz pada, to mieszkańcy New-Yorku zataczają spodnie. Widzimy zupełnie taki objaw w epoce archaicznej Grecyi. Tam jeszcze nie ma oryginalności a podobieństwo ze Wschodem wielkie. Wkrótce jednak widzimy rozwój bardzo wysoki i bardzo oryginalny. To świadczy, że ludność Grecyi na owe czasy — IX po VI w. — to ostatnia fala jakiejś wędrówki narodów. Ze Wschodu czy Zachodu? spróbujmy obu dróg!

Wyłączmy tylko bezwarunkowo drogę ponad Czarnem Morzem, bo ona stała się możliwą dopiero w czasach stosunkowo dobrze późnych. (Porów. §. 77).

Kto choćby okiem rzucił na symbolikę wykopalisk z dolnych warstw na Hisarliku i porównał je z najstarszymi jej zabytkami w Helladzie na Zachodzie a na Wschodzie w Bak-tryi i Indyach, ten musi powiedzieć^ iż nawet sporu być nie może o to, co pierwotniejsze. Otóż tu zachodzi pierwszy szkopuł. Symbolika z Baktryi, którą przedstawiłem, aczkolwiek z czasów, gdy do tego kraju wpływy Hellady w najwyższym jej rozwoju już przyszły, pozostała o wiele więcej prymitywną, daleko bliższą Hisarliku, niż najstarsza Hellady, skąd ona na Hisarlik przyjść musiała, by potem posunąć się do Baktryi i Hindostanu. Rozważmy jeszcze jedną rzecz. Górne warstwy Hisarliku i archaiczna epoka Hellady są niezaprzeczenie w naj-bliższem pokrewieństwie. Dajmy na to, że to wpływ wędrówek z Zachodu, wpływ Hellady na Hisarlik. Stają przed nami naówczas fakta, których współistnienie jest niemożebne. Oto całe fale ludowe szły z Hellady przez Hisarlik na Wschód, ale ich wpływy cywilizacyjne sięgnęły tylko do Małej Azyi i na krok dalej nie poszły — przeciwnie! widzimy, iż te fale w miarę oddalania się pierwotnieją, przypominają sobie dawniej używane figuracye a te „redeviennent“ symbolami. Trudno przypuścić takie absurdum archeologiczne. Ludzkość się nigdy i w niczem nie cofa.

Spróbujmy teraz iść ze Wschodu na Zachód. Do jakich wyników dojdziemy na tej drodze?

Spojrzawszy uważnie na systemy i figuracyę trzech sym-