4
myśleć niepodobna. Byłem wdzięczny Reinachowi za to powiedzenie, poczułem jawnie, że mam wszelką słuszność. Utwierdzili mię bardziej w tem przekonaniu: Dumoutier Gustaw, autor niezwykle ważnej rozprawy o swastice w Chinach (Le swastika et la roue solaire dans les symbóles et dam les cara-cteres chinois. Revue d’ Ethnographie, 1885, 4 v. 319), który przeszło godzinę studyował ze mną tablicę, rysunek za rysunkiem, a nadto Schliemann, udzieliwszy mi pewnych rad. Tablicę darowałem do muzeum w St. Germain, gdzie wedle obietnicy p. Aleks. Bertrand, była przez pewien czas wywieszoną.
§ 6. W kraju zachęty nie znalazłem, a nawet żartowano z tego studyum. — Jeden tylko ś. p. prof. Józef Łep-kowski radził wytrwać. Wkrótce przyszły inne zachęty. Mój profesor w Monachium, J. Rankę wniósł mój referat na kongres archeologów niemieckich w Wiedniu, a następnie w r. 1890 drukował go w Archw far Anthropologie z czterema wielkiemi tablicami, obejmującemi 240 rysunków. Ta publikacya była dobrze przyjęta. Odbyły się nad nią dyskusye w Wiedniu i Berlinie (Yerhandlungen 1890 r. 25 października). Archiv International fur Ethnologie w Leyden ogłosił dwa rozbiory mojej rozprawy (1890 i 1891 roku), a redaktor dr. Schmeltz wezwał mnie do napisania artykułu w tym przedmiocie. Przesłałem mu historyę powstania mej karty wraz z wykładem zapatrywań na pierwotny monoteizm i jego symbolikę. Ogłosił też rozbiór: Bulletin de 1’ecole d’Anthropologie a Paris 1893 r. 15 maja. Zawiązali ze mną korespondencyę hr. Go-blet d’Alviella, prof. Uniwersytetu w Brukseli i X. Ansault w Paryżu: pierwszy aż do tego czasu tylko zbieracz tej symboliki — drugi za bardzo daleko, bo aż do pierwszego objawienia cofający o niej swe wnioski.
§. 7. Ostatnia ćwierć wieku XIX, to epoka studyów hi-storyi religii i etnograficznej archeologii. Nigdy o tem tyle nie pisano, więc rzeczą zrozumiałą, że i studyom swastiki przypadł w tem udział. — X. Ansault ogłosił kilka swych pism a) La croix avant J. Christ, Paris, 1889. — h) Le cidte de