WA30879 I862 PRZEGLAD ARCHEOLOGJI4 I djvu

151

krzyże były malowane. Zauważmy więc, że jeżeli te krzyże i koła krzyżowe pochodzenia na pewno pogańskiego były stawiane u wrót kościelnych i na dachu ich, to w jakiejże świętości były te znaki u mas ludowych ówczesnych, jeżeli duchowieństwo musiało do tego stopnia liczyć się z niemi. To nam rzuca światło na znaczenie w dziejach chrześciaństwa Europy owych monet Ludwika pobożnego, księcia Benewentu i Ottonów, na których wokoło świątyni stoi napis: „Christiana religio. Imper. Ludovicus“. Przechodzimy właśnie do rozbioru tych monet.

SŁOWIAŃSZCZYZNA.

§. 222. Mamy przejść do świata słowiańskiego; tu więc najodpowiedniej jest podjąć pewien punkt bardzo charakterystyczny w dziejach naszej symboliki. Gdy Grzegorz Wielki papież, wysyłał apostołów do Bretanii, pouczał ich, by nie burzyli świątyń pogańskich, by oszczędzali miejsca święte pogan, a starali się tylko cześć oddawaną na tern miejscu bożyszczom zwrócić ku prawdziwemu Bogu. Te nauki wielkiego papieża nie były rzeczą nową, a tylko cofnięciem się o kilka wieków, do tradycyj pierwszych chrześcian, którzy tak samo najrozmaitsze zwyczaje, utwory sztuki, całe budowle nawet tylko chrześcianili. Tradycya wznowiona nakazem Grzegorza Wielkiego pozostała w kościele pod opieką duchowieństwa i monarchów, a to się rozumie samo przez się, że i w numizmatyce musiała znaleźć wyraz, bo to była jedyna na owe czasy droga, po której rozkaz i wola monarchy mogła bezpośrednio i codziennie dotrzeć aż do wieśniaczej chaty. Jeżeli dziś we Włoszech i Francyi spotykamy jeszcze tyle budowli z epoki rzymskiej, ileż ich było za Karlowingów? Przy wielu z nich żyły jeszcze tradycye dawnego kultu rozmaitych bożyszcz, a te tradycye były przechowywane głównie wśród mas ludowych. Jak tym ludom nakazać zaniechanie tego? Nie ulega wątpliwości, iż taki nakaz wydał Ludwik pobożny właśnie bijąc monetę, na której był wizerunek świątyni kia-