WA308Y0 II10105 POCZATKI SZTUKI259 I djvu

■255    —

instrumentalnej są tak skąpe; bądźcobądź jednak nawet z tego, co wiemy, możemy wnosić, iż tacy Buszmeni, posiadający najwyżej rozwiniętą muzykę instrumentalną, używają zarazem najbardziej określonych odległości — które zresztą wcale nie odpowiadają naszym. Nie należy przy-tym zapominać i o tym, co Liechtenstein wyraźnie zastrzega, że odległości, które Buszmeni wywołują na swych instrumentach, nie są wcale uwarunkowane jakąś specjalną właściwością tych instrumentów.

Wszystko, cośmy tu powiedzieli, składa się tylko z samych domysłów i przypuszczeń; i wątpliwym jest bardzo, czy w tej dziedzinie dojdziemy kiedykolwiek do jakichś pewników. Bądźcobądź jednak przypuszczenia te rzucają pewne światło na rozwój pierwotny muzyki. Hipoteza Darwina dot}⁷czy tylko rozwoju, nie zaś gienezy czynnych i biernych uzdolnień muzycznych; przyjmuje ona je jako już istniejące, dane—i usiłuje tylko wyjaśnić ich utrwalenie się oraz dalszy rozwój. Tak samo nie objaśnia nam ona ■wcale—naszym zdaniem —swoistego działania muzyki. Sam Darwin oczywiście mniemał, iż charakterystyczna właściwość działania muzyki, którą on upatrywał w nieokreśloności i silnym napięciu podnieconych uczuć, daje się wytłumaczyć za pomocą przypuszczenia, iż muzyka „dzięki prawu dziedziczności skojarzeń budziiw nas w nieokreślonej i mglistej formie potężne namiętności, których ongi, w^T zamierzchłej epoce doświadczali nasi przodkowie.“ Według nas wszakże samo pojecie „prawa dziczenia skojarzeń¹⁴ jest tak niewystarczające, że wyznać musimy, iż objaśnienie Darwina wydaje się nam, przynajmniej dotąd, równie mgdistym, jak i działanie muzyk .

Wobec tego nie pozostaje nam nic innego, jak brać tymczasem działanie muzyki takim, jakim się nam przedstawia t. j. jako budzenie pewnych wzruszeń, które w istocie swej są czymś zupełnie odrębnym, swoistym. „Pierwszą cechą charakterystyczną muzyki — powiada Gurney — alfą i omegą jej działania jest to, że wywołuje ona w nas bardzo silne podniecenie emocjonalne, którego do żadnej

http://rcin.org.pl