bolsche005701 djvu

57

w niej jakby jaszczurkę i salamandrę, zlewające się w jedną neutralną całość.

Jako trzecia grupa zwierzęca, żyły w owej przedwiecznej epoce prawdziwe wielkie gady, przeważnie bardzo dziwacznego kształtu. Z jednej strony były one gadami w całem znaczeniu tego słowa, z drugiej miały niejakie podobieństwo do ssaków, mianowicie pod względem bu-wy zębów. Są to tak zwane teromorfy których kości odkrywano głównie w południowej Afryce, w Kraju Przylądkowym. Ich podobieństwo do ssaków było tak zdumiewające, że i dziś jeszcze niektórzy specjaliści niezachwianie wierzą, iż tu właśnie mamy formę przejściową od gadu do ssaka. Z drugiej strony jednak charakterystyczne cechy gadu są tu tak widoczne (np. przyczepienie szczęki dolnej zupełnie na wzór jaszczurów), że należy to zbyt pospieszne objaśnienie z poważnemi zastrzeżeniami przyjmować. Trudno byłoby uwierzyć, że w ogólnym procesie rozwoju najprzód wykształcił się tak całkowicie typ gadu ze wszystkiemi jego oryginalnemi cechami, a dopiero potem przeobraził się w typ ssaka.

Rzuciwszy okiem na wszystkie powyżej zestawione fakta, dochodzimy raczej do wniosku bezwarunkowo najprawdopodobniejszego, że w owym czasie, w końcu epoki pierwszorzędowej, istnieć musiała znowuż jakaś grupa mieszańców, w której cechy płazu, gadu i ssaka mogły powstać w zarysie, tak jak owa najdawniejsza grupa ssaków z trzeciorzędowej epoki mogła dać początek drapieżnym, kopytowym, gryzoniom i małpozwierzom.

Istoty te mogły się zbliżać do dzisiejszych salamander swą nagą, bogato w gruczoły i organa czucia uposażoną skórą, przez swój tryb życia i inne szczegóły. Ich szczęka dolna może była tak ukształtowaną, że mogła się z niej rozwinąć równolegle i szczęka charakterystyczna gadu i krańcowo odmienna ssaka. Budowa kości mogła się zbliżać częściowo do jaszczurki mostowej, częściowo do dziobaka. Noga miała niewątpliwie prawidłowe pięć palców,