img28401 djvu

287

rowa, albo wół biegł? Biegać potrafi, ale dopiero wtedy, gdy jest jzgniewany i chce kogoś rogami bóść, albo, gdy ucieka. Do jakiej ro-oty używają go gospodarze? Używają go gospodarze do orki, do zw> enia zboża z pola, bo chociaż wół powoli ciągnie, to jednak jest silny nie tak prędko się męczy. Woły pokryte są sierścią różnej barwy, iałą, czarną, żółtą. Go jedzą? (Trawę). Kto widział, jak jedzą trawę? Językiem chwytają trawę, rwą ją i wciągają, do pyska i odrazu po-ykają). A co jedzą w stajni? (Siano, liście z buraków, kapusty, buraki iastewne). A patrzyliście się na pysk wołu, gdy leży w stajni? Go on obi? Dlaczego ciągle gryzie? (Bo mu się pokarm wraca do pyska i on jo jeszcze raz gryzie i połyka na nowo). Kiedy wypędzają bydło ze tajni? Kto wypędza? Co robi gospodyni, gdy krowy wrócą do stajni v południe? Kiedy jeszcze doi się krowy? Które z was widiziało, jak łoją krowy? Opowiedz! (Najpierw myją sobie ręce, petem myją krowie vyrniona i doją mleko do czystego iskopca). Niektórzy ludzie piją mleko akie świeże, ale lepiej jest mleko dobrze przegotować, bo z surowego nożna zachorować. Podczas dojenia dają kroicie do żłobu liście, trawę. >,y wszystko bydło wypędzają ze stajni? (Zostają w stajni cielęta). Jlaczego? (Bo nie umieją się paść). Go cielęta jedzą? (Ssają mleko {rowy, t. j. swej matki, której się wtedy nie doi. Wół, krowa i cielę — o rodzina bydlęca). Jaki głos wydają? Kiedy to pijemy mleko? (Na śniadanie, podwieczorek, albo samo mleko, albo z kawą lub herbatą). C!o robi mama z mleka? (Masło, ser). Aby krowa dawała dużo mleka, to trzeba ją utrzymymać w czystości, dawać dobrze jeść, nie bić jej, bo ma także czuje bicie. — Jaki jest jeszcze pożytek z wołu? Co dzisiaj jadłeś na obiad? Skąd wzięła mama mięso? Skąd wziął mięso rzeźnik? Kupił od wieśniaka, który mięsa miał za dużo. Rzeźnik kupuje woły, krowy, cielęta, barany, świnie: zabija je i sprzedaje mięso. Jak się nazywa sklep, w którym rzeźnik sprzedaje mięso? Jaki jeszcze jest pożytek z wołu? (Jeżeli nie odpowiedzą). Z czego masz zrobione buty? Skórę z wołów, krów i cieląt, muszą najpierw we fabrykach wyprawić, a potem szewcy robią, buty. Go jeszcze robią ze skóry? (Torby, walizki). Co to jest? (Pokazuje na guzik od surduta). Z czego robią guziki? (Z kości wołu robią we fabrykach guziki. Guziki wyrabiają jeszcze i z innej masy lub z blachy). Zestawienie opisu w krótkości.

Czytanie stataryczne i śpiewanie ust.: Pastuszek.

Owca. — Obrazek. — Pokazać owce podczas wycieczki szkolnej do zagrody wiejskiej. — Owca i baran, to rodzice jagnięcia, t, j. młodziutkiej owieczki, albo baranka. Owca i baran są porosłe miękką, gęstą wełną. Głowę mają wydłużoną. Baran ma na głowie rogi zakręcone, karbowane, wewnątrz puste. Owca nie ma rogów. Nogi cienkie, zakończone raciczkami, czyli kopytkami. Ogony mają krótkie. Żywią się trawą i ziołami. Jaki głos wydają? (Beczenie). Na co chowają owieczki? Owca dostarcza wełny. Wełnę strzygą z owiec nożycami co roku. Tę wełnę posyłają do fabryk, gdzie wyrabiają z niej nici, a z nici ma-terje na ubrania. Kto szyje ubrania ze sukna? Niektórzy ludzie noszą futra baranie, t. j. skórkę razem z wełną. Jak się nazywa takie futro? (Kożuch). Jaki jeszcze pożytek mamy z owcy? Które piło mleko owcze (żętyca)? Które z was jadło serek ov czy? Z łoju robią świece; z rogów grzebienie; z kiszek, czyli jelit, struny do skrzypiec i basów.