87848 P1120530 resize

168

MAkSK OEDL

wym i naczyń dwustożkowaiych zdobionych karbami lub dołkami na za, łomie (Krzyżanowice i Kietrz). Obu wymienionym powyżej rodzajom naczyń towarzyszą garnki o jajowatych brzuścach z wyodrębnioną szyją o krawędzi rozchylonej na zewnątrz (ryc. 11.4 i 12.3). misy profilowane zaopatrzone w Jedno lub niekiedy w dwa ucha taśmowatt łączące zolom z brzegiem, zdobione na załomie nacięciami lub karbami, a poniżej załomu ukośnymi lub pionowymi kreskami czy żłobkami (ryc. 10.5; 11,1; 12.1) oraz stożkowate czerpaki (ryc. 11,2.5). Nieco rzadsze są duże naczynia <1 o wyodrębnionej krótkiej szyi. prawie cylindrycznej lub nieco rozchy- i lonej. zdobione u nasady szyi wieńcem dołków palcowych czy naciąć, albo listwą plastyczną z dołkami palcowymi (ryc. 10.1). Ceramika wczesno łużycka z terenu Wyżyny Głubczyckiej ma bliskie analogia zarówno na Śląsku środkowym¹, głównie w jego lewobrzeżnej części, jak I na północnych Morawach²¹. Bardzo podobna ceramika występuje także nad górną Wisłą, w południowo-zachodniej części Małopolski¹.

Na cmentarzyskach i rzadziej w osadach wczesnej fazy kultury łużyckiej znajdowano rozmaite, najczęściej drobne wyroby brązowe. Z nich największe znaczenie dla ustalenia chronologii mają szpile wykonane z brązu. Najczęściej wśród nich reprezentowane są okazy o główce kol-bowato zgrubiałej i poprzecznie żłobkowanej (ryc. 13.3). szpile pastora-Iowa te (ryc. 13.1) oraz szpile o główce profilowanej, zaopatrzone w charakterystyczną krezę na trzonku poniżej główki (ryc. 8.2; 10.4; 13, 2.4). Szpile te są w zasadzie charakterystyczne dla III okresu epoki brązu. Podobnie sytuacja wygląda w odniesieniu do spotykanych w grobach paciorków brązowych typu salta łeane. Natomiast inne ozdoby brązowe. jak szpile o główce rozklepanej i zwiniętej w uszko, czy też rozmaite guzki i kółka, czy skręty brązowe (ryc. 8.0-11) nie wnoszą zbyt wiele przy ustalaniu chronologii.

W przeciwieństwie do ozdób i części stroju broń niezwykle rzadko występuje w grobach. Obok sztyletu (ryc. 8,1) z grobu 1136 w Kietrzu, reprezentującego nader wczesną formę, znamy jeszcze z dalszych grobów ułamki mieczy brązowych ze sztabą do rękojeści (ryc. 14,1,2). stanowiących formę dosyć charakterystyczną dla III okresu epoki brązu. Z przyborów toaletowych w grobach wczesnej fazy kultury łużyckiej

Hyc. 13 Kietrz, pow. Głubczyce, st. 1. Szpile bryzowe z grobów wczesne) fazy kultury łużyckie)

I — grób 1110; 2 — urób 1112; 1 — grób «ti: f — Cr«łb MO

Abb. 13. Kietrz. Krełs Głubczyce. Fuadpłatz 1. Brońzfcnodęto mis Grttbern der frfihen Phasc der Łausitzer Kultur I — arab Nr. liii; 3 — Grab Nr. 1111; 1 — Grab Nr. Ul; i - drab Sr. IOW

spotyka się szczypczyki brązowe różnych typów (ryc. 14.4) i nader nieliczne brzytwy brązowe (ryc. 14,3). No uwagą zasługuje stosunkowo liczne występowanie na terenie Wyżyny Głubczyddej siekier brązowych z piątką lejkowatą typu czeskiego. Znamy je ze wszystkich skarbów datowanych na III okres epoki brązu i stanowią one przeważającą część luźno znalezionych wyrobów brązowych związanych z wczesną fazą kultury łużyckiej.

Gdy będziemy rozpatrywać rozmieszczenie stanowisk datowanych na III okres epoki brązu na całym terenie Górnego Śląska (ryc. 15), wówczas widać wyraźnie, że omówione powyżej zgrupowanie stanowisk wczes-nolużycklch z terenu Wyżyny Glubczyckiej wybija się zdecydowanie na pierwszy plan. W ciągu 111 okresu epoki brązu tylko Wyżyna Glub-czycka była bardziej intensywnie zasiedlona. Na pozostałych terenach w obrębie Górnego Śląska stwierdzamy bądź to pojedyncze rozrzucone stanowiska — przeważnie luźne znaleziska siekierek brązowych — bądi też niewielkie skupienia osadnicze w okolicach dzisiejszego Opola czy na

1

^N A. Gottwsld, Muj archcolooicki/ vuzkum, Prostójov 1931. tnbl. VIII. IX: d. Ntkratil. Uberbiicfc u brr die Enturicklung der mdhrifchen ŁauilUer Kulis? umur Berucksichtigung der Kinflusse aut dem donauldnditchen MiUeu und threr Speziftkatioti im Fahmen der Lautitzer Kultur, „Bcitrago zur Lousitzer Kultur¹², Berlin IMS. g. 132-140. ryc. 1-2.

" Oedl. Studia nad wczesną Jazą.... i. 280-2!»ł. tabl. I i II.

2

Cedign, Ptemłono.^ s. 15-45, ryc. 1-8.