9428
5401 djvu

134 JAN SOSNOWSKI

wamy szeregu ogniw, umieszczonych na krążku izolującym; jedne spojenia tych ogniw dotykają mięśnia, jak to widać na załączonym rysunku (ryc. 57 L_% L_s).

Ciepło właściwe mięśnia. Ażeby ze zmian temperatury obliczyć ilość wytworzonego ciepła, trzeba znać koniecznie ciepło właściwe mięśnia. Mierzymy je z pomocą zwykłych metod kalorymetrycznych. Wszyscy badacze dość zgodnie znajdują, że ciepło wła-ściwe mięśnia równa się 08. Przewodnictwo cieplne mięśnia jest bardzo małe, mniejwięcej 1524 razy mniejsze od miedzi, a zaledwie 13 razy lepsze od powietrza.

Podczas skurczu mięsień wykonywa pewną pracę, a równocześnie wytwarza i ciepło. Suma energii mechanicznej_i cieplnej

wskazuje nam dopiero ilość energii uwolnionej podczas skurczu; ażeby tę ostatnią zmierzyć, najlepiej urządzić doświadczenie w ten sposób, żeby całkowita ilość energii wytworzonej w czasie skurczu

zjawiła się w postaci ciepła. Cel ten można osiągnąć dość łatwo; wystarczy jeżeli ciężar, podniesiony przez mięsień w okresie skurczu, powróci do położenia pierwotnego z chwilą rozkurczu. Wtedy mięsień, oczywiście nie wykonał właściwie żadnej pracy zewnętrznej i ilość ciepła powstającego w mięśniu w tych warunkach musi odpowiadać ogólnej produkcyi energii.

Po tych uwagach wstępnych musimy przystąpić do zbadania bliższego zjawisk energetycznych w mięśniach i przedewszystkiem zwrócimy się do zależności ich od podniety. Okazuje się, że o ile ■ podniety są tak słabe, że leżą niżej progu pobudliwości, to jest mięsień nie reaguje na nie skurczem, wtedy wytwarzanie ciepła w mięśniu nie ulega zmianie w porównaniu ze stanem spoczynku. Jeżeli podniety są słabsze od maksymalnych, to ilość ciepła wzrasta wraz z siłą podniety. Największy efekt cieplny osiągamy jednocześnie z największym efektem mechanicznym. Produkcya energii w mięśniu wzrasta również wraz z obciążeniem mięśnia; podczas silnego skurczu nieznużonego mięśnia żaby przy dużem obciążeniu ilość wy-