9428
5601 djvu

136 JAN SOSNOWSKI

Jeżeli rytm podrażnień znajduje się w granicach tężca zupełnego, zmiana rytmu podniet o tyle tylko wpływa na produkcyę ciepła, ile przytem zmienia się wielkość skurczu mięśnia, czyli jego własności dynamiczne.

Drugiem bardzo ważnem zagadnieniem z termodynamiki mięśnia jest kwestya wydajności pracy^ mięśnia, to jest stosunku pracy mechanicznej do ogólnej ilości uwolnionej w mięśniu energii. W tym celu raz wywołujemy skurcz mięśnia obciążonego, urządzając doświadczenie w ten sposób, żeby ciężar podniesiony przez mięsień wrócił po skurczu do położenia pierwotnego —całkowita ilość uwolnionej energii zjawia się w postaci ciepła; następnie ciężar zdejmujemy w chwili, gdy mięsień osiągnął szczyt skurczu — wtedy ilość ciepła w mięśniu powstającego będzie mniejsza dzięki temu, że część energii wyszła niejako nazewnątrz i przekształciła się w energię położenia podniesionego ciężaru. Można zresztą i w pierwszym przypadku obliczyć pracę mechaniczną mięśnia, mnożąc ciężar przez wysokość skurczu. Z doświadczeń tych wynika, że mięsień może przekształcać na pracę użyteczną średnio licząc jedną czwartą ogólnej ilości wyswobodzonej podczas skurczu energii. Jeżelibyśmy zechcieli mięsień porównać z motorami cieplnymi, musielibyśmy uznać, że taka wydajność jest bardzo znaczna; według wszelkiego jednak prawdopodobieństwa mięsień nie jest motorem cieplnym, to jest energia, która się uwalnia przy zmianach chemicznych nie zamienia się nasam-przód w ciepło, a następnie ciepło w pracę, lecz jakąś inną drogą przechodzi wprost w pracę, ciepło zaś się zjawia jak zjawisko towarzyszące.

Objętość mięśnia.

Wobec zmiany kształtu mięśnia podczas przejścia w stan czynny nasuwa się pytanie, czy przytem nie ulega zmianie także jego objętość. W celu wyjaśnienia tego pytania umieszczamy mięsień w naczyniu szklanem, szczelnie zainkniętem korkiem, przez który przechodzi rurka włoskowata; naczynie to jest właściwie mówiąc piknometrem, służącym jak wiadomo do oznaczania ciężaru gatunkowego cieczy. Jeżeli taki piknometr z zawartym w nim mięśniem wypełnimy płynem Ringera aż do znaku w rurce włosko-watej i następnie mięsień podrażnimy (w t} in celu w naczynie wtopione są druciki platynowej to poziom cieczy w rurce włoskowatej nie zmieni się wcale, a więc objętość mięśnia podczas skurczu nie ulega zmianie.