9428
5801 djvu

138 JAN SOSNOWSKI

przynosi tlen i potrzebne składniki pokarmu, a zabiera szkodliwe produkty rozkładu. Podczas stanu czynnego mięśnia naczynia krwionośne w nim rozszerzają się, szybkość przepływu krwi również się zwiększa (Kirkor), co wszystko razem sprzyja wyrównaniu tych zmian, jakie pod wpływem skurczu powstają w mięśniu.

Wpływ temperatury. Jeżeli mięsień żaby będziemy ogrzewali powyżej 28°, to powoli staje się on krótszym; po dłuższym pobycie przy 35° ten proces dochodzi kresu swego, — mięsień staje się niepobudliwy, nieprzezroczysty i krótszy niż poprzednio. Prócz tego mięsień staje się mniej rozciągliwy i łatwiej daje się rozerwać. Zjawisko to zowiemy stężeniem cieplnem; skoro stężenie cieplne wystąpi, mięsień nie może już wrócić do stanu normalnego — jest martwy. Stężenie cieplne jest uwarunkowane koagula-cyą ciał białkowych ; rozpatrując skład chemiczny mięśnia płazów, widzieliśmy, że zawiera on rozpuszczalną myogenofibrynę, która ścina się między 30° i 40°. Można więc przypuścić, że stężenie cieplne mięśnia żaby jest wywołane przez ścięcie się myogenofi-bryny. Jeżeli mięsień będziemy ogrzewali dalej, to zobaczymy, że w temperaturze około 45° stopni długość jego jeszcze bardziej się zmniejsza. Odpowiada to prawdopodobnie ścinaniu się myozyny. Dalsze skrócenie mięśnia znajdujemy jeszcze między 55° i 62°, punkt ścinania się myogeny oznaczono na 55° do 65°. Wreszcie czwarta faza skrócenia się mięśnia przypada między 63° i 64°— jest to prawdopodobnie chwila ścinania się ciał białkowych tkanki łącznej.

U zwierząt ciepłokrwistych, gdzie temperatura ciała wynosi 37° do 38°, niema pierwszego okresu stężenia, to też i rozpuszczalna myogenofibryna nie istnieje w mięśniach zwierząt ciepłokrwistych. Pozatem zjawiska są mniejwięcej takie, jak u żaby.

Stężenie pośmiertne. Po ustaniu krążenia w mięśniu, wkrótce zupełnie samoistnie występuje stężenie, pośmiertnem zwane; mięsień staje się sztywny, co bardzo łatwo dostrzedz można na zwłokach. W zwłokach ludzkich tężeją najpierw mięśnie szczęki, karku, potem tułowia i wreszcie kończyn. Mieśnie stają się krótsze, własności ich optyczne zmieniają się, mianowicie w świetle przepu-szczonem mięsień staje się mętny, a w odbitem białawy. Cechy te przypominają stężenie cieplne; a jednak między temi zjawiskami dostrzedz można szereg różnic. Mięsień w stanie stężenia