bolsche004501 djvu

45

z którego zbudowano zamek heidelberski i tum strasbur-ski. Większość skamieniałych kości z owej epoki pochodzi od wielkich, a nawet olbrzymich gadów, podobnych do smoków. Pływały one po Oceanie, niby nasze wieloryby, tarzały się w mule nadbrzeżnym, jak hipopotamy; jak krowy pasły się one na stepach, podobne z postaci do olbrzymich kangurów, skakały na tylnych nogach, a nawet najśmielsze z rodu, posługując się skrzydłami w rodzaju skrzydeł nietoperza, wzlatywały w powietrze nakształt bajecznych smoków. Dopiero stopniowo w ciągu tego długiego okresu dziejów ziemi, trwającego niewątpliwie wiele miljonów lat, zjawiać się zaczęły ptaki. Pierwszy był Archaeopteryx (pra-ptak), którego budowa wyraźnie jeszcze okazuje, że ptaki w ogóle są boczną linją, gałęzią wielkiej rodziny gadów — owych przedhistorycznych smoków.

Pozostałe z owych czasów kości świadczą jednak, że i w owej epoce istniały już ssaki. Nie grały óne widocznie wówczas jeszcze bardzo poważnej roli. Do tej pory tylko w niektórych miejscowościach, w skałach drugorzędowei epoki, szczątki ich odkryto, a i te drobne pozostałości pochodzą widocznie od niewielkich zwierząt. W każdym razie te skamieniałości bardzo są łatwe do rozpoznania i uczą nas rzeczy doniosłego znaczenia.

Cofając się od epoki trzeciorzędowej do drugorzędo-wej, zdaje się, jakoby na ich przełomie nagle niknęły wszelkie ślady wyższych ssaków, nie wyłączając owej pierwotnej grupy cernejskiej i nowo-meksykańskiej. Natomiast wszędzie, gdzie tylko kości ssaków odkrywano, spotykano przedstawicieli pewnej znanej grupy niższych ssaków, mianowicie „workowatych.¹⁴

Najogólniej znanem zwierzęciem tej grupy jest kangur. Prócz niego jednak istnieje cały szereg dziś jeszcze żyjących jej członków, mieszkających przeważnie w Australji, lecz częściowo też i w Ameryce. Zwierzęta workowate prócz innych cech charakterystycznych, posiadają kość haczykowatą u dolnej szczęki, przez co szczęka ich stale