39 (401)

MODELE PROCESU KOMUNIKOWANIA 77

3.4. NOWE WZORY PRZEPŁYWU INFORMACJI

Jakkolwiek niemal każdy autor obszerniejszego opracowania poświęconego bądź teorii, bądź funkcjonowaniu środków masowych uważał za stosowne przedstawienie modelu procesu komunikowania (masowego), to niewiele włożono wysiłku w analizę i konstrukcję modeli procesu komunikowania. Na ogół powiela się schematy dwóch-trzech „klasycznych" modeli (zazwyczaj Lasswella, Schramma, Rileyów). Zupełną rzadkością są porównawcze analizy różnych modeli (wyjątek to studium [McQuaila i Windhala, 1993]), a jeśli już się zdarzają, to są ograniczone do kilku i to zazwyczaj amerykańskich modeli.

Nieustanne udoskonalenia technologii komunikowania skłaniają dzisiaj do szukania nowych alternatywnych modeli, które uwzględniają tzw. nowe media. Media telematyczne to „kompleks usług dostępnych użytkownikom sieci telekomunikacyjnych, które pozwalają na przesyłanie danych o charakterze publicznym i prywatnym" [Mazzoleni, 1986].

Pierwowzorem tych technologii był wideotex, czyli interaktywne łączenie się, przez sieć telefoniczną, z bazami danych lub z innymi osobami. Centralnym pojęciem jest tu interakcyjność [Rogers, 1986]. Powstały także pasywne media telematyczne, jak na przykład telegazeta.

Z powstaniem Internetu wzrosła liczba mediów interakcyjnych i możliwości komunikowania międzyosobowego (poczta elektroniczna, telekonfe-rencje). Sedno zmiany polega na przechodzeniu od mass mediów do mediów grupowych oraz od kontroli sprawowanej przez nadawcę do kontroli odbiorcy nad procesem komunikowania. Holenderscy eksperci od telekomunikacji, stworzyli typologię, która pomaga zrozumieć te zmiany. Według nich cztery podstawowe wzory komunikowania to alokucja, konwersaqa, kon-sultaqa i rejestracja (zob. rysunek 24). Omówimy je po kolei.

Alokucja

Konwersacja

□ □ □ □

□ ©cn □ @z»n

□ □    □ □

Konsultacja    Rejestracja

Rys. 24. Wzory przepływu informacji Źródło: Bordewijk i van Kaam 1986