3 (2245)

NEURO PSYCHOLOGIA

Rycina 5.4. Kora wyspowa

nia skutków uszkodzeń w obrębie obu tych moda In ości zmysłowych, tj. wzroku i słuchu. W obu układach stacjami przekaźnikowymi dla informacji modalno-specyficznych są wyspecjalizowane jądra wzgórza, a poza tym zarówno kora słuchowa, jak i wzrokowa ma strukturę topologiczną, tzn. wzajemne relacje między bodźcami oddziaływującymi na organizm są zachowane od poziomu receptorów do kory pierwszorzędowej. W przypadku słuchu nosi to nazwę lokalizacji tonotopo-wej. Włókna przewodzące impulsy wywołane przez dźwięki o wysokiej częstotliwości docierają do przyśrodkowych części kory, natomiast włókna przewodzące pobudzenia wywołane przez dźwięki o niskiej częstotliwości mają zakończenia na bocznej powierzchni kory słuchowej.

W systemie wzrokowym istnieje podział informacji odbieranych przez każde oko: z każdego oka niektóre włókna biegną do jednej

I

przede wszystkim po to, by pokazać, że informacje z jednego ucha mogą dotrzeć do kory słuchowej obu półkul wieloma różnymi szlakami. Po przejściu przez kilka stacji przekaźnikowych, informacje słuchowe docierają do swej końcowej stacji przekaźnikowej w ciele kolankowatym przyśrodkowym u podstawy wzgórza, skąd przekazywane są do pierwszo-rzędowego pola rzutowego (projekcyjnego) w zakręcie Heschla.

Uszkodzenie receptorów obwodowych lub nerwu słuchowego powoduje głuchotę po tej stronie, z której znajduje się uszkodzenie; lecz uszkodzenie głównej drogi słuchowej w pniu mózgu (ryc. 5.5) prowadzi do częściowej głuchoty, gdyż droga ta obejmuje szlaki zarówno skrzyżowane, jak i nieskrzyżowane.

Między przekazywaniem informacji odbieranych wzrokowo i słuchowo (foto- i fono-- recepcji) zachodzą pewne podobieństwa, ale także istotne różnice, ważne dla zrozumie

PŁATY SKRONIOWE

półkuli, a pozostałe - do drugiej (więcej szczegółów podano w rozdz. 7). W systemie słuchowym włókna z receptora (narządu Cor-dego) z każdego ucha docierają do pierwszo-rzędowej kory słuchowej w obydwu półkulach. Reprezentacja ta jednak nie jest równa, każde ucho ma bowiem silniejszą reprezentację w półkuli przeciwległej. Inaczej mówiąc, uszy mają obustronną, lecz niejednakową reprezentację w korze. Z powodu obustronnej reprezentacji każdego narządu słuchu, całkowita głuchota korowa czy mózgowa wymagałaby obustronnego uszkodzenia zakrętów poprzecznych Heschla. Taka sytuacja zdarza się niezwykłe rzadko. Jednostronne uszkodzenia pierwszorzędowych okolic słuchowych w korze nie mają większego wpływu na ostrość słuchu, ale dokładne badanie wykrywa podwyższenie progów słuchowych w uchu przeciwległym (kontralateralnym) do uszkodzenia.

Kojarzeniowe (asocjacyjne) pola słuchowe. Drugorzędowe, czyli kojarzeniowe (asocjacyjne) pola kory słuchowej wyraźnie świadczą o specjalizacji stronnej - kora półkuli dominującej dla mowy zajmuje się przede wszystkim analizą dźwięków mowy, podczas gdy w spostrzeganiu słuchowym materiału niewerbalnego, z muzyką włącznie, w większym stopniu pośredniczy półkula niedominująca. Taki podział czy specjalizacja funkcji zgadza się z tym, co Łuria (1973b) nazwał prawem progresywnej lateralizacji, i stanowi ważny aspekt asymetrii funkcjonalnej, którą omawiamy w rozdziale 8.