53 (240)

RELIGIE CZARNEJ AFRYKI ©WydawnictwoWAM. Kraków 2005

ar

KONFLIKT WOKÓŁ ISTOTY NAJWYŻSZEJ

Tak więc obok zjawisk fizycznych, które nastąpiły „naturalnie” (pierwsza dzida), komuś musiało zależeć na tym, by chłopiec się zranił i użył zaklęcia, które spowodowało cały szereg następstw (druga dzida).

Konflikt wokół Istoty Najwyższej

Dyskusja nad teologią afrykańską rozpoczęła się wraz z tak zwanym sporem o Istotę Najwyższą występującym w religioznawstwie światowym od czasów badań Alfreda Howitta¹⁷, prowadzonych wśród mieszkańców południowo-wschodniej Australii. Wśród tych, tworzących uznawaną w XIX w. za najprymitywniejszą kulturę, „dzikich" odkryto wiarę w „Istotę Najwyższą” [Supreme Be-ing] w postaci Niebiańskiego Boga [High God], stwórcy ludzi i całego kosmosu. Pojmowany jako istota duchowa, nie posiada wyobrażeń ani miejsc kultu. Odwołanie do jego interwencji ma miejsce niezwykle rzadko z okazji rytuałów dorocznych czy w sytuacji granicznej. Jest on źródłem prawa dla ludzi i mocy dla całego kosmosu, dzięki jego opiece cały' świat zaistniał i nadal istnieje. Werbista Wilhelm Schmidt widział w takiej Istocie Najwyższej społeczności zbieraczo-łowieckich przechowany w kulturze obraz praobjawienia monoteistycznego, osobowego Boga chrześcijańskiego, będącego prawodawcą moralnym¹⁸. Zdaniem Schmidta ów ¹⁷ A. W. Howitt, On some Australio// Beliefs, ..Journal of the Anthropological Institutc”, 1884; A. Lang. The Making o/Religion, London 1898.

'* Skomplikowane i zmienne relacje między akcentowaną pierwotnie teologiczną stroną teorii Schmidta a bardzo poważnym i późniejszym dorobkiem stricte