55 (249)

RELIGIE CZARNEJ AFRYKI ©WydawnictwoWAM. Kraków 2005

KONFLIKT WOKÓŁ ISTOTY NAJWYŻSZEJ

istość rozdzielanych wartości (dobro i zło) prowadzi do wydzielenia dwóch aspektów boga: dobrego i złego. Bazujący na materiałach afrykańskich Geoffrey Parrin-dcr proponuje wprowadzenie terminu m o n o t e i z m rozproszony, wyrażający się w wierze w Istotę Najwyższą i okazjonalnym jej kulcie z dopuszczeniem kultu innych podrzędnych bóstw²⁰. Teorię tę uznaje ni-geryjski badacz E. Bolaji Idowu, którego zdaniem w Afryce występuje monoteizm, dopuszczający wiarę w moce obdarzone przez Boga taką władzą, że przy praktycznych potrzebach ludzie zwracają się do nich jako do niezależnych bytów: „Afryka zna tylko jednego Boga -Najwyższego Wszechobecnego Boga. I chociaż różne narody Afryki różnie go przedstawiają, różnie nazywają i zwracająsię do niego, tym niemniej jest on jednym i tym samym bogiem początkiem i końcem każdej rzeczy”²¹. Religie afrykańskie są modalistyczne, tzn. monoteistyczne i politeistyczne zarazem, ale na różnych płaszczyznach, w zależności od ujęcia świętości i rodzaju praktyk rytualnych, a przykładem właściwej interpretacji może być teoria dynamizmu. Oznacza to, że tradycyjna terminologia religioznawcza nie jest przydatna w określeniu charakteru religii Afryki.

Mircea Eliade charakteryzując postać niebiańskiego Najwyższego Boga zwraca uwagę, że choć uznawany jest za najpotężniejsze, największe i stwórcze bóstwo, to w stosunku do autorytetu cechuje go niebywałe ubó-

²⁰    E. G. Parrindcr. Monotheism and Pantheisni in Africa. [w:] Proceedings of the I2-th International Congress of the IAI/R. Lcidcn 1975. s. 105.

²¹    E. B. Idowu. African Tradilional Religon; A Definition, New York 1975.