88 89 (16)

88 URAZY 1 USZKODZENIA SPORTOWE

Postacie choroby

Postać pierwotna - czynnikiem etiologicznym w tej postaci są z reguły sumujące się mikrourazy (zawodowe, sportowe itp.) na podłożu istniejącej osobniczej nerwowo-naczyniowej wegetatywnej neuropatii (inaczej indywidualna, tzw. stygmatyzacja wegetatywna, usposabiająca do nadmiernej wrażliwości na ból i wzmożonej przez to reaktywności naczynio-ruchowej, nawet przy zadziałaniu bodźców o niewielkim natężeniu i zasięgu).

Postać wtórna - czynnikiem etiologicznym jest odruch. Przyczyną postaci wtórnej zespołu mogą być:

-    choroby kończyny górnej - urazy, zapalenia, zmiany zwyrodnieniowe itp.;

-    choroby szyi - zaburzenia rozwojowe, guzy, zmiany zwyrodnieniowe itp.;

-    choroby narządów klatki piersiowej - choroba niedokrwienia serca, zawał;

-    zaburzenia hormonalne.

Przebieg choroby

Choroba przebiega w 3 etapach: ostry, dystroficzny i zanikowy, przy czym wskutek tych czy innych czynników proces może zatrzymać się na którymś z etapów. Całkowite wyleczenie może mieć miejsce wówczas, jeśli nie doszło do zmian włóknistych w układzie torebkowo-więzadłowych ręki oraz zaawansowanych zmian w obrębie mięśni wewnętrznych ręki.

W okresie ostrym występują bóle barku i ramienia oraz bolesny obrzęk i „usztywnienie” obejmujące rękę wraz z palcami - trwa od 3 do 6 miesięcy.

Okres dystroficzny - rozciąga się podobnie w czasie - to okres stopniowego ustępowania bólowych dolegliwości i obrzęku z pozostaniem ograniczenia ruchomości ręki i zgięciowego ustawienia palców.

Okres zanikowy - cechuje się zaawansowanymi zmianami odżywczymi ręki, ograniczeniem zginania palców i ręki oraz „rozlanymi” bólami barku. Zwraca uwagę blade lub sinawe zabarwienie skóry ręki z ogniskami przeczulmy w okolicy stawów międzypaliczkowych i śródręczno-paliczkowych.

Wymienione zmiany utrzymują się różnie długo i w miarę upływu czasu stopniowo się cofają, co - jeśli odpowiednio zbiegnie się w czasie - łączone jest z reguły z tym czy innym sposobem leczenia (zazwyczaj objawowe).

Z powodu skomplikowanego nakładania się i zazębiania wielu czynników etiologicznych, rozpoznanie uzależnione jest całkowicie od zebrania dokładnego wywiadu lekarskiego, uwzględniającego czas pojawienia się poszczególnych objawów w zależności od trybu życia, pory dnia czy nocy, dnia cyklu miesiączkowego, pobierania leków oraz stresów psychicznych i fizycznych. Szczególną uwagę zwraca się też na wszelkie incydenty wykraczające poza ramy codziennego życia - np. urazy, zabiegi operacyjne, przebyte czy odnawiające się choroby.

Główną dolegliwością, najczęściej sprowadzająca chorego do lekarza, jest ból, przeto trzeba zawsze ustalić jego rodzaj i zakres. Już sam typ bólu może z dużą dozą prawdopodobieństwa wskazywać na przyczynę choroby.

Postępowanie

W pewnym sensie leczenie jest podobne bez względu na przyczynę, gdyż chodzi o przerwanie patologicznego łańcucha odruchowego.

W każdym przypadku trzeba szybko wykryć punkty żywej bolesności, jak np. nerwiak, blizna itp. (tzw. trigger points), gdyż to one są początkiem łuku odruchowego, rozpoczynając błędne koło dystrofii.

Przerwanie szkodliwego łuku odruchowego można uzyskać miejscowymi blokadami ksylokainowymi nerwów somatycznych lub blokadą odpowiednich zwojów współczulnych (na wysokości Th,-Th,). Blokady znoszą kurcz naczyniowy i rozluźniają kurczowo napięte mięśnie oraz obkurczone struktury okołostawowe, co umożliwia czynne ruchy ręki (naturalnie, w zakresie na jaki zezwalają zmienione mięśnie wewnętrzne ręki).

Dodatni efekt blokady zwojów ma ważne znaczenie diagnostyczne, gdyż dowodzi celowości ewentualnej sympatektomii. W przypadkach ciężkich dolegliwości i upośledzenia funkcji rąk zabieg ten jest często konieczny, gdyż blokady przywspółczulne w większości przypadków przynoszą jedynie przejściowe złagodzenie objawów.

Kluczem do leczenia zespołu bark-ręka jest:

-    wykrycie czynnika przyczynowego;

-    ustalenie zajętych struktur anatomicznych;

-    określenie postaci choroby.

Okres ostry choroby

Bez względu na przyczynę choroby, w okresie ostrym zazwyczaj konieczne jest zaniechanie ćwiczeń fizycznych w celu przerwania działania bodźców szkodliwych. Niekiedy konieczne jest unieruchomienie, odpowiednie ułożenie kończyny (z reguły ułożenie przeciwobrzękowe) itp.

Z leków farmakologicznych zastosowanie znajdują leki rozszerzające naczynia. przeciwzapalne, przeciwobrzękowe i uspakajające. Miejscowo stosuje się leki przeciwbólowe i przeciwzapalne.

Ciepło jest przeciwwskazane, gdyż zwiększa przemianę materii i zakwaszenie tkanek, w wyniku czego nasila ból. Pożytek przynosi natomiast kriote-rapia, która działa znieczulająco (hamowanie współczulne).