anna paszkowska rogacz strona 15

1. Poradnictwo zawodowe i poradnictwo karier/ zawodowe?

(pracy) czy wykonywanych w ramach konkretnej organizacji lub instytucji zawodowej. Innymi słowy, jest to pionowa, a czasem pozioma mobilność pracownika. W ujęciu zaproponowanym przez Donalda Supera (Hornowska, Paluchowski, 1993, s. 107) jest to obejmujący całe życie proces rozwoju postaw, wartości, umiejętności, zdolności, zainteresowań, cech osobowości i wiedzy, odnoszących się do pracy. Podobnie, ale aż trójwymiarowo rozumie karierę Edgar Schein (1990), co przedstawia rys. 1. Po pierwsze, rozróżnia on obiektywne (definiowanie przez otoczenie) postępy czyjejś kariery od oceny subiektywnej, opartej na własnych aspiracjach pracownika. Po drugie, każda z tych ocen dotyczyć może ruchu w płaszczyźnie poziomej, pionowej iub ruchu „w głąb" organizacji. Osoba, która znajduje satysfakcję w pokonywaniu drogi „w górę” drabiny organizacyjnej, dobrze będzie się czuła w zawodach i miejscach pracy zakładających hierar-chiczność firmy, tak jak to się na przykład dzieje w wojsku. Możliwa jest również kariera pozioma, zakładająca nieustanne poszerzanie kompetencji umożliwiające zmianę stanowisk i zakresów obowiązków. W trzeciej drodze, „w głąb” organizacji, miarą sukcesu jest zdobywanie władzy i wpływów, które wynikają z wieloletniej pracy w tej samej firmie i znajomości jej tajników. Taką wiedzą na przykład często dysponują sekretarki iub portierzy.

W kontekście omawianych definicji pojawia się pytanie, czy wymienione właściwości poradnictwa kariery zawodowej odnoszą się w jednakowym stopniu zarówno do osób dorosłych, jak do dzieci i młodzieży. W odpowiedzi na to pytanie należy przede wszystkim podkreślić, że podstawowym zadaniem szkolnego poradnictwa jest wspieranie uczniów przy wyborze ścieżek edukacyjnych.

Klienci dorośli także poszukują porad związanych z doskonaleniem umiejętności i wyborem formy szkoleń, jednak ich oczekiwania, jakie mają wobec doradców, dotyczą w większym stopniu sfery zatrudnienia. Druga różnica polega na lokalizacji odpowiedzialności za podejmowane decyzje. Niewątpliwie, im młodsi są klienci dokonujący wyborów, tym interwencja doradcy rna charakter bardziej dyrektywny i ukierunkowujący ich dalszą karierę {Watts, Guichard, Rodriguez, 1994, s. 13 i n.). Przykładem są tu decyzje „pionowe”

Funkcja

Rys. 1. Stożek kariery (źródło: Schcin. 1990} dotyczące pokonywania kolejnych stopni edukacji w wyniku ocen uzyskanych na egzaminach. Są one często decyzjami o charakterze selekcyjnym. Mogą budzić uczucia zawodu i niezadowolenia uczniów. Nie spełniają one zatem jednego z warunków dobrego poradnictwa, jakie wymienia Charles H. Patterson (Hurley, Stevenson, 1994). Z kolei decyzje „poziome”, wiążące się z wyborem dziedziny

15