Atlas muzyki 9

XX w. / informacje ogólne 519

Prądy f kierunki

Kierunki w muzyce przełomu XIX i XX w., z właściwym im dekadenckim charakterem i poczuciem muzycznego modernizmu (i 52J). to: impresjonizm: kierunek przede wszystkim francuski. o szerokim oddziaływaniu, stworzył nowe perspektywy kształtowania dzieła sztuki, operuje zmysłowo i subtelnie brzmiącymi współbrzmieniami (a 515); ekspresjonizm: kierunek przede wszystkim niemiecki. postuluje bezpośrednie wyrażanie prze-żyć subiektywnych, przekracza dotychczasowe granice estetyczne (s. 525); impresjonizm i cks-presjonizm są - jako sztulca najsubtelniejszych uczuć duszy - objawem i konsekwencją postawy hipcrromantyczncj; futuryzm: BALILLA PRATELLAf 1880-1955) entuzjastycznie domaga się w swoim Manifeście futurystycznym 0912) włączenia do muzyki odgłosów techniki i przemysłu. Także LL’1-GI RUSSOLO (1885-1947) w L Anedeirumo-rt (1916) przedstawił koncepcję muzyki wykorzystującej hałas i szmer {bruttyzm). pozbawionej muzycznej formy; neoklasycyzm: w reakcji na muzykę ncofoman-tyczną zwrócono się ku estetyce kiasycystycz-nej. ku dawnym gatunkom i formom, teraz na nowo ożywionym (s. 533).

. v\ jetf stuleciem nowej muzyki {Muska r UuiHM W«*. muzyka współczesna, awan-^Określenie ^    wy«ępawa-

Tuk«* innych q»l«ęh(». 199).

(„mmiok 1320 (średniowiecze). _in mmi ok. 1430 (renesans),

Ibrini numa ok. 1400 (barok), muzyka ok. 1750 (klasycyzm).

. #*y kierunek ok. 1820 (romantyzm), jduk nigdy wcześniej zmiana stylu nie była ok wyraźna jak w XX w.: nastąpiło odejście od •offitlfiotei (SCHÓNBERG). a później od dotychczasowego pojmowania muzyki i dzieła mu-Ocznego (CAGE). Jednocześnie wiele dziedzin ryaM muzycznego pozostało niezmienionych inozyka rozrywkowa, neoklasycyzm, życie konarowe i operowe).

Wiek XX. jak żaden przed nim. odznacza się pkmtfizmeoi stylistyczny m. Do pluralizmu owego przyczyniają się: obecność muz. przeszłości, •i^sza znajomość muzyki innych ludów oraz dostępność nagrań muzycznych (co jest porównywać z wynalezieniem druku). Muzyka od-isuuiedU pluralizm ducha czasów współcze-■ych, jeśh w ogóle może być o nim mowa ze względu na polimorfizm XX w.

Ogólna charakterystyka

^ wcześniejszych epokach istniały pojęcia określające charakter tych epok i obowiązujące tendencje (np. humanizm czy renesans), ale wiek XX wymyka ńę takiej ogólnej klasyfikacji. Środki komunikacji i media uczyniły świat mniejszym; dytattury i wojny stały się przyczyną kalastrofal-

uych sytuacji, wzrosło niebezpieczeństwo totał-nq zagłady, pogłębiły się kontrasty między biednymi a bogatymi. Północą a Południem. Wschodem a Zachodem. Mimo narastającego poczucia duchowego materializmu nowoczesnym nukom przyrodniczym (fizyka jądrowa) udało ńę ostatnio przedstawić nowe odkrycia dotyczące ducha oraz materii i ponownie przywrócić całościowy sposób widzenia i przeżywania bytu. co jest podstawą wszelkiej kultury, sztuki oraz muzyki.

Muzyka współczesna jest istotną częścią swojej epoki. Nie może brzmieć lepiej niż sama muzyka -jeśli chce być prawdziwa. Chyba że odzwierciedla historię albo proponuje utopie. Pluralizm Hylów i dysonansowość, charakterystyczne dla nowej muzyki, świadczą o braku jednolitego obrazo świata i utracie harmonii między człowiekiem a naturą oraz o wewnętrznej dysharmonii człowieka Powstanie nowej, większej (najlepiej integralnej) świadomości, ujmowanie świata i amvcr»um >ako harmonijnej całośa»wyrajamy tego w muzyce można dnśyodyme przeczuwać. Możliwe, że późniejsze epoki zobaczę w muzyce XX w. nic tylko oddzielny okres, mc tylko ko-

5a«sał«»H

Muzyka po 1950

Po okresie stagnacji, panującym w latach trzydziestych i czterdziestych, nastąpiły ok. 1950 wyraźne zmiany, włącznie z niespotykanym dotąd rozszerzeniem pojęcia muzyki {rdeoknrśłmmść. Daleki Wschód). Także muzyka rozrywkowa -jazz, pop, rock - zyskała dzięki elektronice i mediom ogromny zasięg.

Muzyka serialna, podporządkowanie wszystkich parametrów muzyki pi urnom serii U 55 31 Muzyka elektroniczna, rosnące mo/jjwosa techniczne pozwalają na tworzenie nowego rorfro-

ju muzyld. Rjwstająca jwżywo" muzyka dek -

ironiczni ilłreeJectmnkmusie) umorfawia powrót do spontanicznej kreaiywnosa ił 555i Aleatoryzm. przypadek w noei do racjonalności pełną różnorodności fantastykę (i 54f i n ; Muzyka poMacrłalaa czyni struktury i ryrmnkm wyrafinowanymi do granic ■ailisdri (KUmgkampwtitkm) i odoahęt w nowy rpa-•ób w ekspert <m<nutlr% im teatrze muz trzurm (k 559).

Nowa prostata ponownie przynow •uNektywm. bezpośredni wyroi uczuć (przy alBeąMsaa* ąycn partyturach!, podczas gdy addwafn—Sr pochcnhwnii amerykańskiego ohnęi paMo-lę prowadzącą dci medytacji ł/sttnwadwwUwik Wiatr silnych i nowych boćścóm paymodo w XX w otwarcie granic naąmęck I ekw-ftok-dnth mediom i pwldkwa - nenśiwś rninwjatpśi kndw i ludów