bożena wojtasik doradca zawodu strona" 23

Analogicznie do poprzedniego terminu spróbuję teraz przeanalizować kierunki definiowania terminu „poradnictwo zawodowe”:

I: poradnictwo zawodowe w węższym znaczeniu jest ujmowane jako udzielanie pomocy w wyborze zawodu (najczęściej przez poradę). Podkreśla się ważność interakcji doradcy z radzącym się —poradnictwo jednostkowe lub indywidualne (kierunek psychologiczny);

II: poradnictwo zawodowe w szerszym znaczeniu —najbardziej istotne są nie tyle udzielane porady (instrukcje, informacje itp.), co stwarzanie możliwości wychowywania do zawodu, celowa, systematyczna, długotrwała działalność, która prowadzi do wyboru zawodu. Utożsamiane z działalnością wychowawczą (kierunek pedagogiczno-psychologiczny);

III: poradnictwo zawodowa w ujęciu systemowym — uznanie tego działania jako zjawiska społecznego (kierunek socjologiczny).

Okazuje się jednak, że najwięcej w literaturze przedmiotu jest definicji, które ujmują termin „poradnictwo zawodowe” w wąskim znaczeniu. Termin ten jest wówczas podrzędny w stosunku do terminu „orientacja zawodowa” i określany często jako ostatni etap orientacji¹. Tak rozumiane poradnictwo zawodowe, eksponujące funkcję doradczą i wiążące się z indywidualnym poradnictwem ² często określane jest właśnie mianem „indywidualne”³ lub „właściwe”^{4 5}. M. Żebrowska stwierdza, że porad nictwo zawodowe jest domeną pracy psychologów, którzy udzielają nie tylko informacji, ale również indywidualnej konkretnej porady, opartej na umiejętnym i fachowym badaniu ^sl. Zdaniem W. Trzeciaka do postawienia diagnozy w wyborze zawodu wystarcza zestaw następujących metod: testy inteligencji, testy specjalistyczne uzdolnień i sprawności zawodowej, testy i kwestionariusze osobowości czy wywiad psychologiczny ⁶

Tak rozumiane poradnictwo opiera się na udzielaniu młodzieży informacji oraz badaniu zdolności i określeniu przydatności do zawodu ⁸T Podobnie definiuje ten termin Międzynarodowe Biuro Pracy w Genewie uznając, że jest to „całokształt zabiegów, które umożliwiają wykrycie uzdolnień fizycznych i umysłowych oraz zamiłowań”⁸⁴.

Dla wielu autorów poradnictwo zawodowe wiąże się przede wszystkim z momentem udzielania porady zawodowej ⁸⁵, co związane jest z interakcją między doradcą a radzącym się ⁸⁶ i zawężone jest zazwyczaj do działań w poradni wychowawczo-zawodowej.

Z podobnym stanowiskiem można się również spotkaó w literaturze zachodniej. Na przykład Lexikon der Psychologie podaje definicję uznaną w Niemczech: poradnictwo zawodowe to udzielanie rad i informacji na pytania dotyczące wyboru zawodu lub jego zmiany. Przy udzielaniu porad uwzględnia się: fizyczne, duchowe, charakterologiczne właściwości i skłonności, osobistą satysfakcję i rozwój rynku pracy oraz proponuje się przymierzanie się (dopasowywanie się) do zawodu ⁸⁷. W Niemczech i w innych krajach zachodnich, jak podaje dalej leksykon, poradnictwo zawodowe koncentruje się w ogólnych zasadach na diagnozie indywidualnych uzdolnień i — częściowo — na rozumnym treningu decyzyjnym ⁸⁸.

Krótszą definicję tego terminu podaje Herder Le.sikon Padagogik podkreślając, że zadaniem poradnictwa zawodowego jest doradzanie i uświadamianie wagi wyboru zawodu osobom, które stają pr2ed tym wyborem ⁸⁹.

Termin „poradnictwo zawodowców wąskim znaczeniu sugeruje, iż nie jest ono procesem, działaniem długotrwałym, ale przybiera postać najczęściej jednorazowego (lub kilkakrotnego) kontaktu. Takie stanowisko jest krytykowane przez W. Rachalską, która uważa, że długotrwałe oddziaływanie jest korzystniejsze, gdyż umożliwia nie tylko informowanie, ale i oddziaływanie wychowawcze. Doradca — zdaniem autorki — powinien zachęcać radzącego się do poznawania siebie, aby mógł on przez dokonywanie kolejnych przybliżeń sam wybrać zawód Również A. G. Watts krytykuje takie wąskie pojmowanie poradnictwa zawodowego — dla niego

^S>1 Podaję za I. J a n i $ z o w s k ą. op. cii., s. 27.

^x5 Np. I. J a n i w. o w sk a. op. cii.: M. W 0 y C Z y ń S k a. Kola ustawicznej orientacji zawodowej, [w:] Poradnictwo wychowawczo-zawodowe, s. 244; W. R a c li a 1 s k a. Analiza..., s. 17; S. S z a j e k. Kola szkól zawodowych. , s. 16.

⁸⁶ J. W 1 o <1 c k * C h r o o o w s k a. op. cii., s. 29

⁸⁷ Lexikon der Psychologie, i. II. s. 255.

^5K Ibidem.

Herder Le.akon PJdagogik. Przedstawicielem publicznego poradnictwa zawodowego w Niemczech jest BfA (Bundcsanstałt ftJr Arbeitsvcrmtllclung und Arbcitsloscnversichcning) ze swoimi urzędnikami i pracownikami.

W W. Rachalska, Rola poradnictwa zawodowego w kształtowaniu osobowości zawodowej, [vv:l Rola poradnictwa i doradztwa..., s. 252.

S. S i u j c k. System orientacji... czy fioła szkół zawodowych ... np etap III obejmujący kl. VII i VIII.

¹⁶ W. R a c h a i s k a, Problemy odentac ji zawodowej, s. 20.

Np. t a Ż. Analiza.... $. 17.

M. Żebrowska. Preorientacja a poradnictwo zawodowe, [w:] Poradnictwo wychowawczo -zawodowe. red. W. Brcjnak, WSiP. Warszawa 1980, s. 63.

Ibidem.

W T r l c c i a k. Aktualne prace pracpwni poradnictwa zawodowego, fw:| Poradnictwo wychowawczo-zawodowe. s. 71.

^K3 E F r a n u s. W. G r a c z y k. B. ś w i e b o d 7. i ń s k a. Psychologia poradnictwa zawodowego. Wyd. UJ. Kraków 19S2. s. 8; S. S k r z y p i c ę. pp. ar., s. 36.