CCF20091108013

IM PSYCHOLOGIA PKACY I ORGANI/AIII

wiązany z tą metodą polega na lym, że loslużenie się przy sterowaniu przydzin ;m zadań uproszczonym kryterium, jakim 2st wykonanie zadania, może powodować /ahania w przejmowaniu kompetencji 'rzez ludzi i komputery (Scallen, Han-ock, Duley, 1995). Łączy się to z ogólniej-zą kwestią dotyczącą tempa zmian ada-•tacji. Pomimo poczynionych zastrzeżeń mawiane tu podejście można uznać za biecujące, tym bardziej, że pewna forma ceny wykonania pracy, możliwa do wyko-zystania w procesie przydziału zadań, rawdopodobnie okaże się niezbędna, je-eli metoda ma być skuteczna.

Wszystkie te metody dynamicznego prowadzania podziału zadań wymagają pracowania odpowiedniego algorytmu, tory następnie jest wykorzystywany przez automatyzowany system przy przenoszeni kontroli z łudzi na komputery i odlotnie. Niestety, jest to często źródłem roblemów, gdyż użycie źle skonstruowa-ego algorytmu może spowodować, że ykonanie pracy będzie gorsze niż przy atycznym podziale zadań. Dlatego też praktycznego punktu widzenia bezpo-edni przydział zadań wydaje się bardziej arzystny. Nie ulega wątpliwości, że po-zebne są dalsze badania, aby przeanali->wać i porównać skuteczność pośrednie-3 i bezpośredniego trybu przydziału idań, a także zbadać skuteczność różach form pośredniego przydziału zadań

odniesieniu do poziomu wykonania acy przez system, umysłowego obciąże-a pracą oraz świadomości sytuacyjnej.

Dla przyszłego rozwoju omawianej tu 'iedziny decydujące znaczenie ma okre-enie rzetelności metod bieżącej oceny ^ciążenia pracą, świadomości sytuacyj-:] i kontroli. Innymi słowy, retrospektyw-: techniki pomiaru oraz metody wyma-ijące przeprowadzenia złożonej analizy ) wykonaniu zadania prawdopodobnie cażą się bezużyteczne, jeśli tworzony sys-lem ma być w pełni dynamiczny i funkcjo nować bez większych przesunięć w czasie, Decyzje na temat przydziału zadań pode| mowane są zazwyczaj na podstawie bieżą cej sytuacji i aktualnych pomiarów wyko nania zadań w ramach systemu oraz innych kryteriów, a także - w zależności od przyjętej strategii podziału zadań na podstawie profilu wcześniejszych zmian w poziomie wykonywania pracy, w obcią żeniu pracą i w aktywności psychofizjolo gicznej (np. Hancock, Chignell, 1987).

Wykonawca potrzebuje informacji zwrotnej na temat zmian przydziału za dań. Dane te mogą być dostarczane pośrednio - wykonawca nie otrzymuje wówczas wyraźnego komunikatu, ani nie obserwuje zmian w wyświetlanych informacjach. Wydaje się jednak, że taka forma przekazu nie zyska akceptacji wykonawców w większości systemów i przypuszczalnie będzie powodować niepewność, frustrację i poczucie utraty kontroli. Drugim wyjściem jest bezpośrednie podawanie informacji o zmianie albo w postaci czytelnego komunikatu wizualnego czy dźwiękowego, albo w postaci zmiany interfejsu (np. pomniejszanie znaczenia zautomatyzowanych zadań za pomocą przesuwania ich na margines ekranu lub wyświetlanie danych na temat postępów w ich wykonaniu oraz ich stanu). Dalsze badania pozwolą odpowiedzieć na pytanie, czy taka informacja powinna być dostarczana, zanim nastąpi zmiana.

Niewątpliwie uwaga projektantów systemu i menedżerów skupia się na wykonywaniu pracy przez system jako całość oraz na tym, jak pojedynczy pracownik wykonuje rozmaite elementy zadania. Niemniej jednak powinno się również brać pod uwagę obciążenie pracą doświadczane obiektywnie lub subiektywnie przez pracowników, ponieważ to, jak spostrzegany jest wymiar obciążenia pracą, oraz to, jakie są wymagania stawiane |ii/t>/ /mianie, może wpływać na poziom w yknnywania pracy - i odwrotnie. Wydali ii, leż, żc bieżące i przyszłe funkcjono-«mile systemu zależą również od tego, jak dalece pracownicy orientują się w systemie i w jakim stopniu nim sterują; różne formy automatyzacji mogą wpływać negatywnie na oba te czynniki.

PODSUMOWANIE ROZDZIAŁU

Ocena obciążenia pracą powinna mieć decydujące znaczenie przy projektowaniu systemu oraz przy ■ u iiluacji aktualnie działających układów, ' łuszczą kiedy zmienia się sposób organizacji pracy, wykonawca lub poziom nudności zadania. W tym rozdziale pi/cdslawiono koncepcje na temat umysłowego obciążenia pracą oraz problemy w lązane z dokonywaniem oceny obciążeniu pracą w środowiskach pracy. Opisano lo/nc podejścia do oceny obciążenia pra-i | i omówiono kryteria, które należy w /iąć pod uwagę, by w danej sytuacji wylane odpowiednią i skuteczną metodę pomiaru oraz właściwie zaplanować dalsze Imdania. Wskazano na istotną różnicę pomiędzy sposobami oceny obciążenia pracą .losowanymi w celu zbadania krótkotrwałych i długotrwałych skutków jednoczesnego wykonywania różnych zadań. Co do łych pierwszych skutków, w badaniach mul rozmiarem zakłóceń i nad tym, jak wymagania zadania i rywalizacja o zasoby wpływają na wykonanie pracy, przydatne mogą się okazać teoretyczne modele przydziału uwagi. W wypadku tych drugich, czyli skutków pojawiających się po jakimś czasie, przedmiotem zainteresowania są powiązania między wymaganiami pracy a napięciem. Od sposobu, w jaki wyko nawca radzi sobie z obciążeniem pracą oraz od przyjętej przez niego strategii go spodarowania wysiłkiem, zależy stopień pogorszenia wykonywania pracy zauwa żalny w trudnych warunkach. Jednak oprócz korzyści, jakimi są dobre wyniki pracy, sprawne gospodarowanie wysil kiem pociąga za sobą również koszty prze jawiające się w postaci zmian stanu emocjonalnego oraz zmian aktywności fizjologicznej. Skutki radzenia sobie z wysokimi wymaganiami stawianymi przez pracę można zatem ocenić, jedynie biorąc pod uwagę fakt, że im więcej uwagi pra cownik poświęca wykonywaniu pracy, tym mniej angażuje się w inne rodzaje aktyw ności, i odwrotnie. Dokonanie takiej oceny może wymagać podłużnego próbkowa nia wykonywania pracy (longitudinal sampling of perfomiance), a także zastosowania technik pomiaru odczuć subieklyw nych i reakcji fizjologicznych. Wykazano, że uwzględniając przy projektowaniu miejsca pracy kwestie związane z obciążeniem pracą, można zapobiec pogorszeniu wy ni ków pracy i uniknąć problemów organi/a cyjnych.

ZAGADNIENIA DO DYSKUSJI

1.    Jakie techniki są stosowane przy ocenie obciążenia pracą?

2.    Jakie ryzyko wiąże się z automatyzacją?

3.    W jakim celu dokonuje się oceny obciążenia pracą?