CCF20091108005

PSYCHOLOGIA PKACY I ORGANI/AIII

:ń w wykonywaniu zadania można pić takimi metodami pomiaru renk sjologicznych, które są znane operami i nic budzą jego zastrzeżeń; można przeprowadzić z pracownikiem wy-po ukończeniu przez niego zadania, >sić go o ocenę lub zastosować ćwi-a symulacyjne.

TRAFNOŚĆ

iość określa, w jakim stopniu dane dzie mierzy to, co chcemy zmierzyć, ■ż to, co nam się wydaje, że mierzy-ednak, jak dowodzi Moray (1988), jednoznacznej i precyzyjnej definicji żenią pracą utrudnia ustalenie traf-poszczególnych technik. Być może > właśnie powodu tak mało uwagi ięea się trafności prognostycznej etycznej technik pomiaru obciąże-acą. Moray sugeruje, że dopóki nie iie sformułowana powszechnie ak-wana definicja obciążenia pracą, dla praktycznych musi nam wystarczyć lenie rzetelności danej techniki.

lo być częściowo spowodowane odmień nym zakresem pomiaru. Wiele zależy leż od tego, czy techniki pomiaru służą do oceny ogólnego obciążenia pracą c/y konkretnych wymiarów tego obciążenia Yeh i Wiekens (1988) stwierdzili, że jeśli wymagania zadania są wysokie i nad miernie obciążają pamięć roboczą, lo może dojść do rozbieżności pomiędzy wynikami uzyskanymi za pomocą leeli nik pomiaru odczuć subiektywnych a re zultatami otrzymanymi za pomocą me tod pomiaru wykonania zadania podstawowego. W tej sytuacji należy brać pod uwagę te ostatnie. Z kolei, gdy obciążenie jest niskie albo zbyt niskie, techniki pomiaru odczuć subiektywnych wykazują się większą czułością i rzetcl nością. Pożądane byłoby, żeby metody pomiaru odznaczały się dużą rzetelno ścią powtórzeniową również przy powta rzaniu pomiaru. Ponieważ jednak przeprowadzono dotychczas niewiele badań nad rzetelnością technik pomiaru obciążenia pracą, niektórzy naukowcy sugerują, że część tych metod może być niewłaściwie stosowana (np. Nygren, 1991).

RZETELNOŚĆ

Lelności pomiaru mówimy wówczas, st on dokładny i spójny (za każdym i przynosi te same wyniki). Rzecz metody służące do oceny obciąże-racą poszczególnych wykonawców ny być dokładne. Ponadto, stosu-żne techniki do oceny tego samego iru obciążenia pracą, powinniśmy ić wartości dobrze ze sobą skorelo-W praktyce jednak okazuje się, że icja wartości otrzymanych za po-różnych technik nie zawsze jest a (np. Yeh i Wiekens, 1988). Może

AKCEPTOWALNOŚĆ, MOŻLIWOŚĆ ZASTOSOWANIA I UNIWERSALNOŚĆ

Powyższe kryteria odnoszą się do skutecznego zastosowania w praktyce technik pomiaru obciążenia pracą. Czasami techniki, której użycie byłoby teoretycznie wskazane w danej sytuacji, nie można wykorzystać, ponieważ przeprowadzenie pomiaru jest zbyt trudne lub wymaga spełnienia określonych warunków. Niekiedy konieczne jest użycie wyspecjalizowanego, kosztownego sprzętu. Pewne metody przynoszą rezultaty bardzo szybko, a inne

wymagają długotrwałego zbierania darni li i przeprowadzania skomplikowali li analiz. Tolerancja i akceptacja danej a i haiki czyli gotowość wykonawcy do \oi|inlpracy - będzie zależeć od czasu u Minia pomiaru oraz od lego, jak dalece wobodnie pracownik się czuje podczas |i |i,o dokonywania. Prócz tego użyteczne

mogłoby się olui/itf wybranie jednej techniki i zastosowanie jej w kilku sytuacjach; analiza uzyskanych wyników pozwoliłaby nam na porównanie wpływu różnych uwarunkowań środowiskowych i warunków pracy na obciążenie pracą. W każdym wypadku należy dążyć do tego, by jak najbardziej ujednolicić procedury operacyjne.

TECHNIKI OCENY OBCIĄŻENIA PRACĄ

Rozróżnia się trzy główne kategorie metod oceny obciążenia pracą: techniki pomiaru odczuć subiektywnych, a i Ii u i ki pomiaru wykonywania pracy .na/ techniki pomiaru reakcji fizjologicznych. Przeważnie techniki te spełniają większość omówionych powyżej kryte-i Iow, ale niewiele z nich ma wszystkie po-ądane cechy.

TECHNIKI POMIARU ODCZUĆ SUBIEKTYWNYCH

W porównaniu z innymi technikami, me-h uly pomiaru odczuć subiektywnych, czyli wykorzystujące samoopis, są stosunkowo łatwe do zastosowania. Pomysł, żeby po prostu zapytać wykonawcę o jego odczucia na temat poziomu wymagań związanych z zadaniem i wysiłku, który wkłada w jego wykonanie, wydaje się rozsądny, a sama metoda powinna się cha-lakleryzować trafnością fasadową. Obecnie dysponujemy wieloma technikami subiektywnej oceny obciążenia pracą (wyczerpujący przegląd tych technik znajdzie Czytelnik np. w pracy: Eggemeier i Wilson, 1991).

Pierwsza z nich, znana jako skala Coo-nera-Harne.ra LCooner. Harner. 19691.

była pierwotnie używana do oceny trudności poszczególnych elementów pilotażu. Ta dziesięciostopniowa skala powstała dzięki wykorzystaniu procedury zwanej drzewem decyzyjnym (decision tree). Piloci mieli odpowiadać „tak” lub „nie” na szczegółowe pytania dotyczące wysiłku potrzebnego do wykonania zadania zgodnie z różnymi wymaganiami. Później tę skalę zmodyfikowano, tak aby można było za jej pomocą mierzyć każdy rodzaj obciążenia pracą (np. Wierwille, Casali, 1983). Jedynka oznacza na tej skali, że wykonanie zadania jest możliwe przy minimalnym wysiłku umysłowym ze strony wykonawcy, natomiast dziesiątka - że zadania nie da się wykonać, nawet jeżeli operator włoży w nie maksimum wysiłku.

Do oficjalnie uznawanych i powszechnie obecnie stosowanych skal należą wskaźnik trudności zadania NASA (NASA task load index, TLX; Hart, Staveland, 1988) oraz technika subiektywnej oceny obciążenia pracą (subjective workload assessment techniąue, SWAT; Reid, Ny-gren, 1988). Za pomocą obu tych metod -zazwyczaj już po tym, jak zadanie zostanie wykonane - dokonuje się wielowymiarowej oceny spostrzeganego przez jednostkę obciążenia pracą. Skalę SWAT opracowuje się za pomocą metody oceny łącznego oddziaływania zmiennych (eon-inint measuremenlY na nnczatku każdv