CCF20131025008

24    Romantyczna egzystencja

historii, w powiązaniu z całością narodowej zbiorowości. Wobec tej całości musi zostać usytuowane centrum osoby ludzkiej, by poprzez nią sięgnąć w ogólniejszą „anielską” sferę bytu. Pojawia się problem proporcji między osobą a zbiorowością i światem wartości ponadindywidualnych, problem etycznego ukierunkowania woli. W Kordianie „myśl wielka” historii posłużyła jednostce do autokreacji, ale jednocześnie, składając ofiarę życia, człowiek oczyścił się ze wszystkiego, co mogłoby poniżać i plamić ideę egzystencji jako istnienia świadomego i heroicznego. W tym tkwi właśnie istota polskiego idealizmu romantycznego, dążącego zawsze „nad poziomy”, ukierunkowanego wzwyż w swym locie ku ideałom, ku doskonałości, ku anielstwu. Ponadindywidualna „myśl wielka” wspomaga krystalizację, integrację; samoświadomość „ja” bynajmniej ich n i e wypiera. Dokonują się one w toku egzystencji, nie w zaświatach. Śmierć przypieczętowuje dzieło stwarzania siebie, żyruje zdobytą pełnię egzystencji.

Najważniejsze teksty przytoczone

J. J. Rousseau, Wyznania. Część I i II. Przełożył i wstępem opatrzył T. Żeleński (Boy), Warszawa 1956.

J. J. Rousseau, Marzenia samotnego wędrowca. Przełożyła i wstępem opatrzyła E. Rzadkowska, Wrocław 1983, BN (II, 212).

J.W. Goethe, Cierpienia młodego Wertera. Przełożył L. Staff. Opracowała O. Dobijanka-Witczakowa. Wyd. 2, zmienione, Wrocław 1971, BN (II, 22).

F.-R. Chateaubriand, Rene. Przełożył T. Boy-Żeleński. Opracowała A. Tatarkiewicz, Wrocław 1964, BN (II, 148).

F. - R. Chateaubriand, Pamiętniki pośmiertne. Przełożył O. Stanisławski, t. I-XI, Warszawa 1849-1852.

F.    - R. Chateaubriand, Pamiętniki zza grobu. Wybór, przekład i komentarz J. Guze, Warszawa 1991.

J. Słowacki, Kordian. Dzieła wszystkie, pod red. J. Kleinera, t. II. Wyd. 2. Wrocław 1952.

P. Burgelin, La philosophie de l’existence de J.-J, Rousseau, Paris 1952.

G.    Gusdorf, L’homme romantiąue, Paris 1984.

J. Kristeva, Soleil noir. Depression et melancolie, Paris 1987.

G. Poulet, La pensee indeterminee. I. De la Renaissance au Romantisme, Paris 1985; II. Du Romantisme au XXe siecle, Paris 1987.

J.-P. Richard, Paysage de Chateaubriand, Paris 1967.

J. Starobinski, Jean-Jacques Rousseau. La transparence et 1'obstacle suivi ie Sept essais sur Rousseau, Paris 1971.

A. Vial, Chateaubriand et le temps perdu. Devenir et conscience individuelle :ins les „Memoires d'oulre-lombe", Paris 1963.

R. Ch. Zimmermann, Das Weltbild des jungen Goethe. Studien zur nnetischen Tradition des deutschen 18. Jahrhunderts. I Band: Elemente md -•.mdamente, Miinchen 1969; II Band: Inlerpretation und Dokumentation, Miinchen 1979.