chalmers0176

178

Anarchistyczna teoria wiedzy

stek nie są określone wyłącznie drogą argumentacji racjonalnej, że można je w dość dużym stopniu kształtować i formować za pomocą warunków materialnych, w których działa i żyje dana jednostka. (Na przykład istotna zmiana w perspektywach kariery danej osoby będzie miała prawdopodobnie znacznie większy wpływ na jej preferencje niż racjonalna argumentacja). Mimo to subiektywne przekonania i pragnienia nie są święte i nie są czymś danym raz na zawsze. Można je krytykować i zmieniać zarówno za pomocą argumentacji jak i warunków materialnych. Feyerabend przyjmuje przekonanie, że nauka zawiera czynnik subiektywny, ponieważ sądzi, że daje to uczonemu pewien stopień wolności nieobecnej w „bardziej przyziemnych sferach” nauki.¹² Poniżej powrócę jeszcze do Feyerabendow-skiej koncepcji wolności.

Drugi sposób odparcia przekonania Feyerabenda o niewspół-mierności oddala nas od kwestii wyboru teorii. Zahara studium przypadku współzawodnictwa pomiędzy teoriami Lorentza i Einsteina, odpowiednio zmodyfikowane w świetle mojej obiektywistycz-nej koncepcji zmiany teorii, wyjaśnia, w jaki sposób i dlaczego teoria Einsteina ostatecznie zastąpiła teorię Lorentza. Wyjaśnienie to odwołuje się do zakresu, w jakim teoria Einsteina proponowała więcej obiektywnych możliwości rozwoju niż teoria Lorentza, oraz do wyników, jakie przyniosły te obiektywne możliwości. Wyjaśnienie to jest możliwe, mimo że teorie te są do pewnego stopnia niewspółmierne w sensie Feyerabenda,¹³ choć nie ma ono subiek-tywistycznego charakteru. Należy przyznać, że subiektywne decyzje i wybory będą się zawierać w przyjętym przeze mnie założeniu socjologicznym, od którego zależy moja obiektywistyczna koncepcja. Zakłada ona, że istnieją uczeni posiadający odpowiednie umiejętności i środki, dzięki którym mogą wykorzystywać pojawiające się możliwości rozwoju. Inni uczeni lub grupy badaczy mogłyby dokonać innych wyborów w tej samej sytuacji, ale moja koncepcja zmiany teorii nie zależy od jednostkowych preferencji kierujących tymi wyborami.

¹²    Against Method, s. 285.

¹³    Chociaż Feyerabend nie wymienia tej pary teorii jako niewspółmiernych, wydaje się sądzić, że teoria Lorentza zawiera mechanikę klasyczną, jak również klasyczne pojęcie przestrzeni, czasu i masy.