Drzewo życia1

utrzymania porządku świata i jego nieprzerwanego funkcjonowania.

Typowa dla umyslowosci ludowej zasada, że rytualne odtworzenie wzoru — mitu reaktualizuje opisywaną sytuację, że symbol — znak (na przykład wizerunek świętego, relikwie itd.) są równoznaczne z obecnością symbolizowanej istoty — siły, w nadzwyczaj przejrzysty sposób ukazuje się w obrzędach kościelnych. Stefan Czarnowski. w studium Kultura religijna wiejskiego ludu polskiego, za najwymowniejszy przykład tego rodzaju mentalności uznał ,.kalwarie” i związane z nimi obrzędy. Dana przez niego charakterystyka pielgrzymek pozwoli lepiej zrozumieć istotę obrzędów typowo ludowy cłu

Pielgrzym odbywa w obrębie kalwarii wędrówkę od kapliczki do kapliczki, z których każda wyobraża jedną ze stacji Męki Pańskiej, przy czym wysiłek bardzo wielki włożony jest w uzmysłowienie wiernemu epizodów dramatu ewangelicznego oraz wywołanie w nim wzruszeń odpowiednich. [.-] Idzie się tak daleko, że nawet odległości pomiędzy kolejno odwiedzanymi stacjami Męki są wymierzone tak, by odpowiadały odległościom w Jerozolimie, że wybiera się teren obfitujący w spady i przecięty strumieniami, aby pielgrzym wysilił się naprawdę, wstępując na Górę Oliwną i musiał naprawdę przebrnąć potok Hebron. Jerozolima przeniesiona do Polski! H gorliwość zaś, z jaką lud polski pielgrzymuje do kalwarii, świadczy o tym. jak bardzo odpowiada mu to uzmysłowienie tajemnicy Męki Odkupienia, zmartwychwstania, tak jak zachowanie się jego w czasie wędrówki od stacji do stacji oraz następnie wypowiedzi uczestników pielgrzymek pozwala* ją stwierdzać, że przeżycia ich są nie tylko głębokie, ale że nie odróżniają ich oni od przeżyć, których by doznawać musiał rzeczywisty widz Męki Pańskiej, towarzysz historycznej wędrówki Jezusa od Wieczernika, poprzez Górę Oliwną, więzienie, sądy aż na Golgotę i do świętego Grobu. Czas, który upłynął od chwili Męki, zatraca się. Tajemnica Odkupienia sta. je się tak aktualna, że przybiera postać zmysłowej rzeczywistości

*

154